Page 14 - Fen Lisesi Fizik 9 | 4.Ünite

OKUMA METNİ

Enerjinin Çok Yüzü

Enerji, değişik yollarla depolanabilen birçok farklı türüyle kendini gösterir. Sıkıştırılmış bir yay, gerek-
tiğinde serbest bırakabileceği esnek enerjiyi depolayabilir. Isı enerjisi sıcak bir maddedeki atomların
ve moleküllerin titreşimini arttırır. Örneğin ocaktaki metal tavanın atomları, enerji verildiği için daha
hızlı titreşir. Enerji ışık veya radyo dalgaları hâlinde elektrik ve manyetik dalgalar olarak da iletilebilir.
Ayrıca sindirim sistemimizde olduğu gibi, birtakım kimyasal tepkimelerle serbest bırakılan kimyasal
enerji olarak da depolanabilir. Einstein, kütlenin de madde yok edilirken serbest kalan bir enerji olarak
ifade edilebileceğini göstermiştir. Yani kütle ve enerji eş değerdir. Bu onun ünlü E = mc eşitliğidir. Bir
2
m kütlesinin yok edilmesiyle açığa çıkan enerji, kütle (m) ile ışık hızının (c) karesinin çarpımına eşittir.
Bu enerji, nükleer patlamalarda ya da Güneş’imize gücünü sağlayan füzyon tepkimelerinde açığa çıkar.
Çok büyük olan ışık hızıyla çarpıldığı için (ışık boşlukta saniyede 300 milyon metre hızla ilerler), birkaç
atomun yok edilmesiyle bile ortaya muazzam bir enerji çıkar.

Evlerimize ve endüstriye güç sağlamak için enerji kullanırız. Enerjinin üretilmesinden söz etsek de
aslında enerji bir türden diğerine dönüştürülür. Kömür ve doğal gazdaki kimyasal enerjiyi alıp tür-
binleri döndürerek elektrik üreten ısıya dönüştürürüz. Aslında kömür ve gazdaki kimyasal enerji bile
Güneş’ten gelir, dolayısıyla Dünya’da işleyen hemen hemen her şeyin kaynağı güneş enerjisidir. Dün-
ya’daki enerji kaynaklarının sınırlı olmasından endişelensek de, yararlanabildiğimiz takdirde Güneş’ten
doğrudan alabileceğimiz enerji miktarı bile ihtiyacımız olan güç için fazlasıyla yeterlidir [4.1].

4� 3� Enerjinin Korunumu ve Enerji Dönüşümü

İnsan her ne kadar inanılmaz buluşlar yapmış, imkânsız görünen şeyle-
ri elde etmiş olsa da evrende var olan enerjiyi yok edemez, yoktan da
enerji meydana getiremez. Bu enerjinin korunumu yasası olarak bilinir.
Enerji elde etmek için başka enerjileri dönüştürmek gerekir, doğal süreç-
BİLGİ EKRANI lerde ve yapay sistemlerde bunun çokça örneği görülebilir.
Binalarda enerji performansı yönetmeliği
Güneş'te meydana gelen nükleer reaksiyonlarda oluşan elektromanyetik
enerji tüm uzaya yayıldığı gibi Dünya'ya da ulaşır. Ulaşan bu enerji bit-
kilerin fotosentez yapımında kullanılarak biyokütle enerjisine dönüşür.
Besin zinciri içerisinde diğer canlıların hücrelerinde ısı, hareket vb. diğer
yaşamsal reaksiyonların oluşumu için gereken enerjiye dönüşür.

100