Page 15 - Fen Lisesi Fizik 9 | 4.Ünite

4� 3� 1� Enerji Döngüsü ve Korunumu

Otomobillerde, yakıtın motor içerisindeki yanma reaksiyonu sonucu oluşan kimyasal enerji öncelikle ha-
reket ve ısı enerjisine dönüşür. Hareket enerjisi de başka düzenekler yardımıyla elektrik, ses vb. enerjilere
dönüşür.

Bir sistemin herhangi bir andaki enerjisinin büyüklüğü toplamda ne kadar ise, ilerleyen anlarda da toplam
enerjisi değişmeyeceğinden, enerji dönüşüm denklemleri yazılarak ilgili enerjiler hesaplanabilir.

Basit bir enerji dönüşümü örneği olarak barajda üretilen elektrik enerjisinin saç kurutma makinesine kadar
olan yolculuğu verilebilir. Nehrin önüne yapılan baraj seti ile suyun yükseltilmesi yer çekimi potansiyel ener-
jisinin artması sağlanır. Yüksekten akıtılan suyun kinetik enerjisiyle elektrik türbini döndürülür ve elektrik
enerjisi üretilir. Elektrik enerjisi iletken hatlarla evlere dağıtılır, duvardaki prize takılan fiş ile saç kurutma
makinesine alınan elektrik enerjisi kızdırıcı direnç tellerinde ısı enerjisi ve pervanede hareket enerjisine
dönüşür (Görsel 4.4).

(Yer çekimi potansiyel enerjisi Kinetik enerji Elektrik enerjisi Isı+Kinetik enerji)

Görsel 4�4: Barajdan saç kurutma makinesine enerji dönüşümü

4� 3� 2� Canlılar ve Enerji

Tablo 4�1: Yaşlara Göre Günlük Ortalama Enerji İhtiyacı Canlılığın sürmesi solunum olayı ile mümkündür, uzun
süre solunum yapmayan bir canlı, canlı olmaktan çıka-
Yaş Erkek (cal/gün) Kız (cal/gün) caktır. Solunum olayı da hücre içinde gerçekleşen enerji
üretme reaksiyonudur. Besinlerin molekül yapısındaki
2 1360 1250
kimyasal bağ enerjisi hücre içi reaksiyonlarla ısı, hareket
4 1720 1670 gibi diğer ihtiyaç duyulan enerjilere dönüştürülür.
6 2010 1900
Bir canlı hiç hareket etmese bile hücre faaliyetlerini sür-
8 2260 2110 dürmek, dokuların kasılıp gevşemesini sağlamak ya da
vücut sıcaklığını belli bir düzeyde tutmak için enerjiye
10 2500 2300
ihtiyaç duyar. Mutlak dinlenme anında uyanık olarak
12 2700 2400 harcanan enerji anlamına gelen “bazal metabolizma”
14 2900 2500 bunu ifade etmektedir. Efor gerektiren durumlarda
hareket enerjisini karşılamak için tüketilmesi gereken
16 3050 2420 besin miktarı da artar. Besinlerden alınan enerji mik-

18 3100 2270 tarını belirtirken kullanılan birim kaloridir. Yaşlara ve
cinsiyete göre günlük ortalama enerji ihtiyacı değişiklik
yetişkin 3000 2200 gösterir (Tablo 4.1).

101