Page 17 - Fen Lisesi Fizik 9 | 4.Ünite

4� 4� 1� Verim Nedir?

Genellenecek olursa verim

Alnan enerji Yaplanişı
ı
%Verim = Verilen enerji = Harcanan enerji $ 100 şeklinde hesaplanır.

Mekanik düzeneklerde enerji dönüşümü %100 verimle gerçekleşmez. Her enerji dönüşüm aşamasında bir
miktar amaç dışı enerji oluşur. Üretilmek istenen enerji türüne daha az dönüşümle ulaşılması verimi arttırır.
Teknolojik gelişmeler sayesinde keşfedilen daha hafif ve dayanıklı, az dirençli veya az sürtünmeli malzeme-
ler de enerji dönüşümlerindeki kayıpları azaltarak verimi arttırmaktadır.

Amaç dışı enerji azaltıldıkça verim yükselmiş olur. Daha verimli araçlar kullanarak ihtiyaçlar daha az enerjiyle
giderilebilir. Dünya da enerji dönüşümü yapan tüm araçlarda verim düzeyini gösteren enerji kimlik belgeleri
kullanılmaktadır (Görsel 4.6).

Çok verimli

Az verimli

Görsel 4�6: Enerji kimlik belgesi
4� 4� 2� Verimi Artıracak Öneriler

Osmanlı ordusu tarafından fetih için İstanbul kuşatıldığında zincirle kapatılan Haliç’e gemilerin girmesi
mümkün değildi. Fatih Sultan Mehmet’in gemileri kara yolu ile Haliç’e indirme düşüncesi çok parlak bir
fikirdi. Gece boyunca ve gün doğana kadar Haliç’e en fazla sayıda gemiyi, mevcut insan gücü ile çekmek
gerekiyordu. İnsan gücünü daha verimli kullanmak için gemi geçiş güzergâhına yerleştirilen ağaç kızakla-
rın üzerine içyağı ve zeytinyağı sürülerek gemilerin çekilmesine direnç gösteren sürtünme kuvveti en az
seviyeye indirildi. Dönemin mevcut imkânları içinde insan gücü en verimli şekilde kullanıldı. Tarihsel süreçte
olduğu gibi bugünün sistemlerinde de enerji kaybını en aza indirerek verimliliği en üst düzeye çıkarmak
amacıyla yapılan bilimsel çalışmalar hızla devam etmektedir.

ÇALIŞMA KÖŞESİ 3

4 kişilik ailenin yaşadığı bir evde kullanılan elektrikli cihazların enerji tüketim oranları, buzdolabı % 30,
aydınlatma %28, elektrikli fırınlar %10, televizyon %10, çamaşır makinesi %7, bulaşık makinesi %6, ütü
%4, elektrikli süpürge %3, saç kurutma makinesi %2’dir.
Bu ailenin bireyleri her bir elektrikli cihazı tükettiği enerji açısından daha verimli kullanmak için neler
yapabilir?

ARAŞTIRMA KÖŞESİ

Şehir yaşamında yaya ve araç trafiği trafik ışıklarının yönlendirmesiyle düzenlenir. Trafik ışıklarında bek-
lemek durumunda olan araçların enerji tüketimleri devam etmektedir. Bu durum hem egzoz gazlarının
çevreyi kirletmesine hemde enerjinin verimsiz tüketilmesine sebeb olmaktadır. Maliyet ve fayda duru-
munu dikkate alarak şehirde trafik akışını araçların beklemesine gerek kalmadan düzenleyen bir sistem
tasarlayınız.

103