Page 3 - Fen Lisesi Kimya 10 | 1. Ünite

KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE
KİMYASAL HESAPLAMALAR

Daha sonra kalayla birleşen bu hava bileşeninin solunumda kullanılanlar-
dan farklı olmadığı sonucuna varmıştır.
Lavoisier, cıva oksidi kömürle karıştırarak bir kap içinde ısıttı. Oluşan
gazın suda çözündüğünü ve bu gazla dolu kap içinde yanan bir mumun
BİLGİ KUTUSU
söndüğünü görerek bunun karbon dioksit gazı olduğunu saptadı. Bu olay-
da kömürün bir rolünün ve filojistonun etkisinin olmadığı sonucunu çı- Kimyasal tepkimelerde tep-
kardı. Metal oksitten oluşan oksijen, kömürle karbon dioksit oluşturuyor kimeye giren maddelere tep-
ve metal oksit metal hâline dönüşüyordu. Fosforun yanmasına ilişkin de- ken veya reaktif, tepkime so-
neylerinde ortamdaki havanın her zaman 4/5’inin geriye kaldığını, 1/5’inin nucunda oluşan maddelere
(oksijen) ise bu sırada fosforla birleştiğini saptadı. Artakalan gaza (azot) o ürün veya reaktant denir.
zamanlar “solunamayan hava” deniliyordu.
Lavoisier, yaptığı çalışmalarla kimyada bir devrim yapmış ve “modern
kimyanın babası” diye tanınmıştır. Simyadan kimyaya geçiş Robert Boy-
le’nin (Rabırt Boyl) element tanımını yapması ve Lavoisier’nin Kütlenin
Korunumu Kanunu’nu açıklamasıyla başlamıştır.
Kütlenin Korunumu Kanunu’na göre bir kimyasal tepkimede; tepkime-
ye giren maddelerin kütleleri toplamı, tepkime sonunda oluşan maddele-
rin kütleleri toplamına eşittir. Örneğin
H (g) + 1/2O (g) ͢ H O(s) tepkimesinde (H:1, O:16)
2 2 2
2 g 16 g 18 g
Girenlerin kütleleri toplamı: 2 + 16 = 18 g
Ürünün kütleleri toplamı: 18 gramdır.

ÖRNEK

CH + 2O ͢ CO + 2H O tepkimesinde 16 g metan (CH ) yeterli
4 2 2 2 4
miktarda oksijen (O ) ile birleşerek 44 g karbon dioksit (CO ) ve 36 g
2 2
su (H O) oluşuyor. Tepkimede harcanan O kaç gramdır?
2 2

ÇÖZÜM
CH + 2O ͢ CO + 2H O
4 2 2 2
16 g m=? 44 g 36 g
16 + m = 44 + 36 16 + m = 80 ⇒ m = 64 g O harcanır.
2

ÖRNEK
H (g) + 1/2O (g) ͢ H O(s) tepkimesinde 9 g H O oluşurken 1 g H
2 2 2 2 2
kullanılmaktadır. 27 g H O oluşması için kaç gram O harcanır?
2 2

ÇÖZÜM
H (g) + 1/2O (g) ͢ H O(s)
2 2 2
1 g m =? 9 g
1 + m = 9 ⇒ m = 8 g O
2

9 g H O oluşurken 8 g O harcanır.
2 2
27 g H O oluşurken ? g O harcanır.
2 2
27.8
? = = 24 g O harcanır.
9 2

15