Page 8 - Fen Lisesi Kimya 10 | 1. Ünite

Karbon, oksijen ile CO ve CO bileşiklerini oluşturur (Görsel 1.4). Bu
2
iki bileşikte 12 g karbon ile birleşen oksijen kütleleri CO’te 16 g, CO ’te
2
32 g’dır. CO ve CO bileşiklerinde 12 g karbon ile birleşen (aynı miktar
2
O 16 1
karbon) oksijenlerin kütleleri oranı I = = ’dir.
O 32 2
II

O : birinci bileşikteki oksijen miktarı, O : ikinci bileşikteki oksijen mik-
I II
tarıdır.
Bileşik çiftlerindeki katlı oran aşağıdaki gibi de bulunabilir.

CO O 1 O 2
⇒ I = veya II = dir.
CO O 2 O 1
2 II I

Bileşik çiftlerinin Katlı Oranlar Kanunu’na uyabilmesi için
‣ Bileşikler iki elementten oluşmalı,
‣ Bileşiklerdeki element türleri aynı olmalı,
Görsel 1.4: Karbon ve oksijen ‣ Bileşiklerin basit formülleri aynı olmamalıdır (Bileşikler arasındaki katlı
elementlerinden oluşan CO ve CO
2 oran bir olamaz.).
molekülleri

ÖRNEK
BİLGİ KUTUSU I. CuO – Cu O
2
Bileşik formüllerinin en küçük II. NaCl – KCl
tam sayılarla sadeleştirilmiş
III. KMnO – K MnO 4
2
4
yazılış biçimine basit formül
IV. C H – C H
denir. 2 4 3 6
bileşik çiftlerinin hangileri Katlı Oranlar Kanunu’na uyar?

ÇÖZÜM

I. Bu bileşikler, aynı elementlerden oluşup basit formülleri farklı
olduğundan Katlı Oranlar Kanunu’na uyar.
II. Bileşik çiftleri, farklı element türlerinden oluştuğu için Katlı Oranlar
Kanunu’na uymaz.
III. Bileşik çiftleri, üç tür element içerdiğinden Katlı Oranlar Kanunu’na
uymaz.
IV. Bileşik çiftlerinin basit formülleri aynı (CH ) olduğundan Katlı
2
Oranlar Kanunu’na uymaz.

1.5. ALIŞTIRMA
I. NH bileşiğinde azotun kütlesinin oksijenin kütlesine oranı (m /m )
3 N O
II. 40 g Ca ile 20 g O ’nin tam verimli tepkimesinden 56 g CaO bile-
2
şiğinin oluşması (Ca:40, O:16)
III. NO ve NO bileşiklerinde 7 g azotla birleşen oksijenlerin kütleleri
2
arasındaki oranın 1/2 olması
Yukarıda verilen bilgiler kimyanın hangi temel kanunlarıyla açıklanır?

20