Page 4 - Fen Lisesi Kimya 10 | 1. Ünite

ÖRNEK
N (g) + 3H (g) ͢ 2NH (g) tepkimesinde NH oluşurken 28 g N ve
2 2 3 3 2
20 g H tepkimeye sokuluyor. Bu tepkime sonunda 14 g H arttığına
2 2
göre oluşan NH kaç gramdır?
3

ÇÖZÜM
N + 3H ͢ 2NH
2 2 3
tepkimeye giren; H miktarı 20 – 14 = 6 g, N miktarı 28 g;
2 2
tepkimede oluşan NH miktarı 6 + 28 = 34 g’dır.
3

1.1. ALIŞTIRMA
2Na(k) + 2H O(s) ͢ 2NaOH(suda) + H (g) tepkimesine göre 2,3 g
2 2
Na ve 1,8 g H O tepkimeye girerek bir miktar NaOH ve 0,1 g H olu-
2 2
şuyor. Tepkimede oluşan NaOH kaç gramdır?

1.2. ALIŞTIRMA
2Ca(k) + O (g) ͢ 2CaO(k) tepkimesine göre Ca katısı ve O gazı
2 2
birleşerek CaO katısını oluşturur. 7 g CaO bileşiğinin oluşması için
5 g Ca harcanır. Buna göre 112 g CaO’in oluşması için kaç gram O
2
harcanır?

II. Sabit Oranlar Kanunu
Joseph Proust (Görsel 1.2) 1799’da aynı miktar bakırı (Cu), sülfürik asit
(H S0 ) ya da nitrik asitte (HNO ) çözüp sonra soda ya da potas (KOH) ile
2 4 3
karbonat şeklinde çöktürdüğünde daima aynı miktar yeşil karbonat elde et-
tiğini rapor etmiştir. Bu ve benzer deneylerden çıkan sonuçlarla Sabit Oran-
lar Kanunu'na ulaşmıştır.
Elementler bileşik oluştururken sabit kütle oranında birleşir. Bir bileşi-
Görsel 1.2: Joseph Proust (Temsilî) ğin bütün örnekleri aynı yüzde bileşime sahiptir. Bir bileşikteki elementle-
rin kütlece birleşme oranına “Sabit Oranlar Kanunu” denir.
Su, bir oksijen (O) atomu başına iki hidrojen (H) atomu içerir. Aşağıda
verilen iki farklı su örneğinde H ve O elementlerinin kütlece yüzdelerinin
aynı olduğu görülür.
Örnek A ve bileşimi Örnek B ve bileşimi
10,000 g H O 27,000 g H O
2
2
BİLGİ KUTUSU
1,119 g H H = % 11,19 3,021 g H H = % 11,19
100 g bileşikteki elementlerin 8,881 g O O = % 88,81 23,979 g O O = % 88,81
gram miktarına kütlece yüz-
Örneklerde görüldüğü gibi su hangi kaynaktan alınırsa alınsın H O’yu
de bileşim denir. 2
oluşturan H ve O’in kütlece yüzde (%) bileşimleri sabit bir değerdir.

m 1
Örneğin H O’da hidrojenin oksijene kütlece birleşme oranı H = ’dir.
2 m 8
1 g H + 8 g O = 9 g H O oluşur. O
2

16