Page 66 - Fen Lisesi Kimya 11

Geçiş elementi olan demir ve skandiyumun elektron dizilimi ile alabi-
lecekleri yaygın yükseltgenme basamakları aşağıda gösterilmiştir.

Skandiyum metalinin bileşiklerinde alabileceği yükseltgenme basamağı

1
6
2
Sc: 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d elektron dizilimine göre bulunur.
2
2
2
6
21
Skandiyum bileşik oluştururken 4s ve 3d orbitallerindeki toplam 3
elektronunu vererek Ar elektron dizilimine ulaşır ve +3 yükseltgenme
basamağına sahip olur. +3 yükseltgenme basamağına sahip skandi-
yum iyonunun elektron dizilimi
3 +
6
Sc : 1s 2s 2p 3s 3p şeklindedir.
2
2
2
6
21
Demir metalinin bileşiklerinde alabileceği yükseltgenme basamağı
2
2
6
6
6
2
2
Fe: 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d elektron dizilimine göre bulunur.
26
Demir bileşik oluştururken 4s orbitallerindeki 2 elektronunu verdiğin-
de demirin yükseltgenme basamağı +2 olur. +2 yükseltgenme basama-
ğına sahip demir iyonunun elektron dizilimi
2 +
2
6
2
Fe : 1s 2s 2p 3s 3p 3d şeklindedir.
6
2
6
Demir bileşik oluştururken 4s ve 3d orbitallerinden 3 elektron vere-
rek +3 yükseltgenme basamağına sahip olur. +3 yükseltgenme basa-
mağına sahip demir iyonunun elektron dizilimi;
3 +
2
6
6
5
2
2
Fe : 1s 2s 2p 3s 3p 3d şeklindedir.
Elementlerin Yükseltgenme Basamaklarının Hesaplanması
Bileşiklerde ve bazı yaygın kök iyonlarda bulunan elementlerin yükseltgenme basamağının he-
saplanması ile ilgili kurallar aşağıda belirtilmiştir.
0
0
0
■ Serbest hâldeki atom ve moleküllerin yükseltgenme basamakları sıfırdır. (Cu , O , P , vb.)
2 4
■ Bileşiklerdeki atomların yükseltgenme basamakları toplamı sıfırdır.
+
3 +
■ Bir atomlu iyonlarda iyonun yükü, atomun yükseltgenme basamağına eşittir. (Na , Al , F¯ vb.)
■ Kök iyonlardaki atomların yükseltgenme basamakları toplamı kökün yüküne eşittir.
■ Hidrojen metal bileşiklerinde -1, ametal bileşiklerinde +1 yükseltgenme basamağına sahiptir.
■ Oksijen oksitlerinde -2, peroksitlerde -1, süper oksitlerde -1/2 ve florla yaptığı OF bileşiğinde +2
2
yükseltgenme basamağına sahiptir.
■ Alkali metaller bileşiklerinde sadece +1 yükseltgenme basamağına sahiptir.
■ Toprak alkali metaller bileşiklerinde sadece +2 yükseltgenme basamağına sahiptir.
■ Halojenler kararlı bileşiklerinde -1 yükseltgenme basamağına sahiptir. (Flor sadece -1, diğer halo-
jenler -1 ile +7 aralığında yükseltgenme basamağına sahiptir.
■ Bileşiklerinde gümüş (Ag) +1, çinko (Zn) +2, nikel (Ni) +2, alüminyum (Al) +3 yükseltgenme basa-
mağına sahiptir.

78 KİMYA 11. SINIF