Page 11 - Fen Lisesi Kimya 10 | 2. Ünite

GAZLAR

Örnek

Atmosfer basıncının 75 cmHg olduğu bir ortamda sabit sıcak-
lıkta, Şekil-I’deki düzenek Şekil-II hâline getiriliyor.
Buna göre Şekil-II’deki a değeri kaç santimetredir?

Çözüm

Şekil-I’de P = P +15 P =75 +15 = 90 cmHg
X 0 X
Şekil-II’de P = P = 75 cmHg
X 0
P V = P V 90.30 = 75.a a = 36 cm
1 1 2 2

2.3. Alıştırma
2 L hacim kaplayan bir miktar gazın sabit sıcaklıkta basıncı 32 cmHg’dır. Bu gazın hacmi 400 mL azal-
tılırsa basıncı kaç mmHg olur?

Charles Yasası
Gazların özelliklerinden biri de sıcaklıkla hacimlerinin değişmesidir.
Katı ve sıvılarda sıcaklıkla genleşme ayırt edici bir özellik olduğu hâlde
gazlar için bu özellik ayırt edici değildir. Çünkü bütün gazlar aynı sıcak-
lık artışı ile aynı oranda genleşir. Jacques Charles (Ceks Çarls) (Görsel
2.16) 1787 yılında H , CO , O , N gibi gazların eşit mol sayısındaki mik-
2 2 2 2
o
o
tarlarının 0 C’den 80 C’ye kadar ısıtılmaları sırasında aynı oranlarda
genişlediğini gözlemiştir.
Gaz taneciklerinin sahip olduğu ortalama kinetik enerji mutlak sı-
caklık ile doğru orantılıdır. Basıncı ve mol sayısı sabit tutulan bir gazın
sıcaklığı arttırıldığında moleküllerin ortalama kinetik enerjisi artar. Bu
Görsel 2.16: Jacques Charles
durumda birim hacimdeki basıncın değişmemesi için gazın hacmi artar. (Temsilî)
Sonuç olarak sıcaklığı artan bir gaz genleşmiş olur.
Charles Yasası çok önemli bir çıkarıma sahiptir. Farklı basınçlardaki
farklı gazların sıcaklık-hacim grafiği çizildiğinde elde edilen düz doğrular
o
sıcaklık eksenine doğru uzatıldığında gazların hepsinin -273,15 C’de sı- Hacim (V)
fır hacme ulaştığı bulunmuştur. Bu noktaya gerçekte ulaşmak çok zordur.
Çünkü bir gaz sıfır hacme sahip değildir. Bütün gazlar bu düşük sıcaklı-
ğa ulaşmadan önce yoğunlaşarak sıvı hâle geçer. Hacim değeri negatif
o
olamayacağından -273,15 C olabilecek en düşük sıcaklık olmalıdır. Bu
o
değer Kelvin ölçeğinin sıfır noktasına karşılık gelir. -273,15 C veya 0 K
değerine mutlak sıfır noktası denir (Grafik 2.3). Bu sıcaklıkta hiçbir mad- -273 C 0 C Sıcaklık (t)
o
o
de gaz hâlde bulunamaz. Grafik 2.3: Mutlak sıfır noktası

103
KİMYA 11. SINIF