Page 28 - Fen Lisesi Kimya 10 | 2. Ünite

Buna göre

1 2 3
N ( mv ) = RT
A 2 2

şeklinde olur. N Avogadro sayısıdır. N m=M olduğuna göre eşitlik
A A A

3 R T
2
ѵ =
M
A
şeklinde olur.
Her iki tarafın karekökü alınarak

3 R T
ѵ =

M bağıntısı elde edilir.
A

Hız; mutlak sıcaklığın karekökü ile doğru, mol kütlesinin karekökü ile
ters orantılıdır. M paydada yer aldığı için, kütlesi büyük olan gazların
A
molekülleri daha yavaş hareket eder. R için 8,314 J/K.mol değeri yerine
konur ve mol kütlesi de (M ) kg/mol’e çevrilirse ortalama hız (ѵ) m/s
A
olarak hesaplanır.
Jüpiter’den farklı olarak Dünya atmosferi büyük oranda hidrojen
veya helyum bulundurmaz. Bunun nedeni ne olabilir?
Jüpiter’den (Görsel 2.21) daha küçük bir gezegen olan Dünya,
hafif moleküller üzerinde yeterince yerçekimi kuvvetine sahip değildir.
Kabaca bir hesaplama, Dünya’nın yerçekiminden kurtulmak için bir
4
molekülün 1,1x10 m/s’ye eşit veya daha fazla bir kaçış hızına sahip
olması gerektiğini gösterir. Helyumun ortalama hızı azot ve oksijen
moleküllerinden oldukça fazla olduğu için Dünya’nın atmosferinden
Görsel 2.21: Jüpiter dış uzaya kaçan He sayısı daha fazladır. Sonuçta helyumun sadece
çok az bir miktarı atmosferde kalır. Dünya’nın kütlesinden 320 kat daha
fazla bir kütleye sahip olan Jüpiter’de, helyum gazı daha çoktur. Bun-
dan dolayı Jüpiter’in atmosferi molekül kütlesi büyük ve küçük gazları
tutabilmektedir.

Gazlarda Difüzyon ve Efüzyon

Difüzyon
Gaz moleküllerinin başka gaz molekülleri ile kinetik özelliklerinden
dolayı yavaş yavaş karışmasına difüzyon (yayılma) denir. Difüzyon,
gaz moleküllerinin gelişigüzel hareketlerini tam olarak açıklar.
Gerçekte moleküllerin hızları çok büyük olmasına rağmen difüzyon
işleminin tamamlanması oldukça uzun zaman alır. Örneğin bir şişe
derişik amonyak çözeltisi laboratuvar tezgâhının bir ucunda açıldığında
tezgâhın diğer ucundaki kişinin kokuyu alması biraz zaman alır. Bunun
nedeni amonyak molekülünün tezgâhın bir ucundan diğer ucuna hare-
ket etmesidir.

120 KİMYA 11. SINIF