Page 4 - Fen Lisesi Kimya 11 | 4. Ünite

Kimyasal tepkimelerde enerji değişimi, maddenin fiziksel hâllerine
bağlıdır. Bu nedenle maddenin fiziksel hâlleri tepkime denklemlerinde
belirtilir.
Tepkimelerde ısı veya entalpi değişimi

Endotermik tepkimelerde
2SO (g) + 198 kJ → 2SO (g) + O (g) veya
3 2 2
2SO (g) → 2SO (g) + O (g) ∆H = +198 kJ
3 2 2
Ekzotermik tepkimelerde ise
CH (g) + 2O (g) → CO (g) + 2H O(g) + 802,4 kJ veya
4 2 2 2
CH (g) + 2O (g) → CO (g) + 2H O(g) ∆H = -802,4 kJ şeklinde
4 2 2 2
gösterilir.
Yukarıda verilen CH gazının yanma tepkimesinde; 1 mol CH 2 mol
4 4
O ile tepkimeye girdiğinde 1 mol CO ve 2 mol H O oluşur. Bu sırada
2 2 2
sistemden ortama 802,4 kJ ısı salınır. Sabit basınçta bu entalpi değişimi
tepkime entalpisine eşittir.
o
25 C ve 1 atm basınç altında gerçekleşen tepkimelerin ısı değerine
o
o tepkimenin Standart Entalpi Değişimi (∆H ) denir. Bir kimyasal tep-
kimede tepkime entalpisi, ürünlerin entalpileri toplamı (H ) ile girenlerin
ü
entalpileri toplamı (H ) arasındaki farka eşittir. Birimi kcal ya da kJ’dür.
g
Ekzotermik Tepkimeler
Ekzotermik tepkimeler ısı verir. Çünkü ürünlerin enerjisi, girenlerin
enerjisinden daha düşük seviyededir. Tepkime gerçekleştiğinde girenler,
enerjisi daha düşük olan ürünlere dönüşür ve aradaki enerji farkı orta-
ma verilir. Tepkimede ürünler daha kararlı olduğundan bu tür tepkimeler
başlatıldıktan sonra kendiliğinden devam eder. Ekzotermik tepkimelerde
enerji (ısı) ürünler tarafına yazılır. Ekzotermik tepkimelerde ∆H < 0 olur.

■ Yanma tepkimeleri (N gazının yanması hariç)
2
■ Nötralleşme tepkimeleri
■ Kimyasal bağ oluşumu
■ Pil tepkimeleri
■ Uyarılmış atomların temel hâle gelmesi
■ Gazların suda çözünmesi
■ Yoğunlaşma, donma ve kırağılaşma gibi fiziksel olaylar ekzotermiktir.

Ekzotermik tepkimeye odundaki karbonun yanması (Görsel 4.4),
C(k) + O (g) → CO (g) + 393,5 kJ
2 2
Bir metal oksidin alüminyumla indirgenme tepkimesi örnek verilebilir.

Görsel 4.4: Odunun yanması 2Al(k) + Fe O (k) → Al O (k) + 2Fe(k) + 856 kJ
2 3 2 3

238 KİMYA 11. SINIF