Page 8 - Fen Lisesi Kimya 11 | 4. Ünite

2. BÖLÜM OLUŞUM ENTALPİSİ

■ Maddelerin standart oluşma entalpisi nasıl hesaplanır?
■ Tepkime entalpilerini hesaplamak ne gibi kolaylıklar sağlar?
■ Endotermik ve ekzotermik tepkimelerin potansiyel enerji tepkime ko-
ordinatı grafiğinde genel farklılıklar nelerdir?

4.2.1. Tepkime Entalpilerinin Hesaplanması

Sabit sıcaklık ve basınçta tepkime ısısı, tepkime tarafından alınan
veya verilen ısı miktarıdır. Bu ısı miktarı aynı zamanda kimyasal tep-
kimenin entalpi değişimidir. Ekzotermik tepkimelerde, tepkimeye giren
maddelerin toplam enerjisi azaldığından entalpinin işareti (-), endoter-
mik tepkimelerde ise tepkimeye giren maddelerin toplam enerjisi arttı-
ğından entalpi işareti (+) olur.

a) Standart Oluşum Entalpileri
o
Maddelerin entalpi değerleri genel olarak 25 C sıcaklık ve 1 atm
o
basınçta ölçülür. Bu değerlere standart entalpi denir. “H ” ile gösterilir.
o
o
H gösterimindeki üstteki ( ) değeri entalpi değişiminin standart şartlar-
o
da gerçekleştiğini belirtir. 25 C sıcaklık ve 1 atm basınçta elementlerin
en kararlı hâlinin standart oluşum entalpisi sıfıra eşittir. Elementlerin
standart oluşum entalpilerinin sıfır olarak tanımlanması, elementlerin
allotropik (aynı elementlerin farklı molekül yapıları) hâllerinden en ka-
o
rarlı hâl esas alınarak yapılır. Örneğin 25 C sıcaklık ve 1 atm basınçta,
karbon elementinin allotroplarından elmas ve grafit alındığında grafit
elmasa göre daha kararlıdır. Bu durumda grafitin standart oluşum en-
talpisi sıfır, elmasınki ise sıfırdan farklıdır. Oksijenin allotroplarından O
2
allotropu, O allotropundan daha kararlıdır. Bu nedenle O ’in standart
3 2
oluşum entalpisi sıfır, O ’un standart oluşum entalpisi sıfırdan farklıdır.
3
Bir bileşiğin oluşum entalpisi; 1 atm basınçta elementler referans
olarak alındığında bileşiğin elementlerinden oluştuğu tepkimenin ısı
(entalpi) değişimidir. Bir maddenin entalpi değerinin tam olarak ölçül-
mesi mümkün değildir. Bir bileşiğin standart koşullarda elementlerinden
oluştuğu tepkimenin entalpisine bileşiğin standart oluşum entalpisi
denir.
Standart oluşum entalpisinden bahsedebilmek için
■ Ürünler tarafında tek tür bileşik olmalıdır. Bileşik hangi fiziksel hâlde
ise standart oluşum entalpisi o hâl için geçerlidir.
H (g) + 1/2 O (g) → H O(g)
2 2 2
H (g) + 1/2 O (g) → H O(s)
2 2 2
tepkimelerinin entalpisi aynı zamanda H O gazının ve H O sıvısının
2 2
standart oluşum entalpileridir.

242 KİMYA 11. SINIF