Page 12 - Fen Lisesi Kimya 11 | 4. Ünite

Bir kimyasal tepkimenin standart entalpi değişiminin hesaplanma-
sında bileşiklerin standart oluşum entalpileri kullanılır. Kimyasal tep-
kimede; ürünlerin standart oluşum entalpileri toplamından, girenlerin
standart oluşum entalpileri toplamı çıkarılırsa tepkimenin standart en-
talpi değişimi değeri bulunur.

o
o
o
∆H = ∑nH – ∑nH
ü g
‟n’’ değeri maddelerin tepkime denklemindeki katsayılarıdır.

Tepkime Isısına Etki Eden Faktörler
■ Madde türü: Tepkimeye giren maddelerin türü değiştikçe tepkime ısısı
da değişir. Örneğin 1 mol C’un yanması ile 1 mol H gazının yanma-
2
sından oluşan ısı miktarları farklıdır.
■ Madde miktarı: Tepkime ısısı, tepkimede oluşan ve harcanan mad-
delerin miktarıyla doğru orantılıdır. Örneğin 1 mol C’un yanmasıyla
açığa çıkan ısı, 2 mol C’un yanmasıyla açığa çıkan ısının yarısıdır.

■ Maddelerin fiziksel hâli: Tepkime ısısı maddenin fiziksel hâli değişti-
ğinde değişir.
o
H (g) + 1/2 O (g) → H O(s) ∆H = -285,80 kJ/mol
2 2 2
o
H (g) + 1/2 O (g) → H O(g) ∆H = -241,80 kJ/mol
2 2 2
■ Sıcaklık: Tepkime ısısı sıcaklığa bağlıdır. Sıcaklık tepkime ısısını gi-
ren ve ürünlerin ısı kapasitesine göre etkiler. Sıcaklığın tepkime ısısı-
na etkisi tepkimeye göre farklılık gösterir.

■ Basınç ve hacim değişimi: Tepkime ısısı, tepkimenin sabit basınç
veya sabit hacimde gerçekleşmesine bağlı olarak değişir.

Örnek

Propan (C H ) gazının standart yanma entalpisini hesaplayınız.
3 8
(Standart oluşum entalpileri ∆H o = - 393,5 kJ/mol,
CO (g)
2
∆H o = -285,80 kJ/mol, ∆H o = -103,8 kJ/mol)
H O(s) C H (g)
2
3 8
Çözüm

C H (g) + 5O (g) → 3CO (g) + 4H O(s) tepkimesindeki standart entalpi değişiminin hesaplanması
3 8 2 2 2
o
o
o
∆H = ∑nH – ∑nH formülü ile yapılır.
ü g
o
∆H = [3.(-393,5) + 4.(-285,8)] - [-103,8 + 5.0]
o
∆H = -1180,5 – 1143,2 + 103,8
o
∆H = -2219,9 kJ
Yukarıdaki ekzotermik tepkimede 1 mol C H gazı standart koşullarda yakıldığında 2219,9 kJ enerji
3 8
açığa çıkar.

246 KİMYA 11. SINIF