Page 16 - Fen Lisesi Kimya 11 | 4. Ünite

3. BÖLÜM BAĞ ENERJİLERİ

■ Bağ enerjisinden nerelerde faydalanabiliriz?
■ Bağ enerjisi tepkime entalpisini nasıl etkiler?
■ Bağ enerjisi maddenin kararlılığını nasıl etkiler?

4.3.1. Bağ Enerjileri ile Tepkime Entalpisi Arasındaki İlişki

Kimyasal bir tepkimeye giren maddelerdeki atomlar arası bağlar
kopar ve yeni bağların oluşmasıyla ürünler meydana gelir. Bağların
kopması ve oluşmasına eşlik eden entalpi değişimi bilinirse tepkime
entalpisi hesaplanabilir. Bir bağın kuvveti bağ entalpisi ile ölçülür. Bağ
enerjisi, molekülünün standart molar entalpisi ile molekülün gaz fazın-
daki bileşenlerinin standart molar entalpileri arasındaki farktır.
Örgü entalpisi, sabit basınçta iyonik bir maddeyi iyonlarına parçala-
mak için gerekli ısıya eşitken bağ entalpisi; belirli bir bağ türünü kopar-
mak için gerekli ısıya eşittir. Örneğin H molekülünün bağ oluşum en-
2
talpisi ile bağ kırılma enerjileri birbirine eşittir. Ancak işaretleri birbirine
zıttır. Entalpi değerlerinin zıt işaretli olmasının sebebi bağ kırılmasının
endotermik, bağ oluşumunun ise ekzotermik olay olmasıdır.

H (g) → 2H(g) ∆H = +436 kJ/mol (bağ kırılması)
2
2H(g) → H (g) ∆H = -436 kJ/mol (bağ oluşması)
2

N (g) → 2N(g) ∆H = +941 kJ/mol (bağ kırılması)
2
2N(g) → N (g) ∆H = -941 kJ/mol (bağ oluşması)
2
Moleküler bir gazın bir molünün atomlarını bir arada tutan bağın
standart şartlarda kırılması için gerekli olan enerjiye bağ enerjisi veya
bağ kırılma entalpisi denir.

a) Oluşan ve Kırılan Bağ Enerjileri Üzerinden Tepkime
Entalpisi Hesaplanması
Bağ enerjisinin hesaplanabilmesi için hem girenlerin hem de ürün-
lerin gaz hâlde olması gerekir. Bağ enerjilerinin hesaplanması ile kim-
yasal bağların sağlamlığı hakkında yorumlar yapılabilir. Bağ enerjisi ne
kadar büyükse kimyasal bağ o kadar güçlüdür. Bağ enerjileri kullanıla-
rak da reaksiyonların standart entalpi değişimleri hesaplanabilir.
Tepkimeye girenlerin bağlarını koparmak ve ürünlerin bağlarını oluş-
turmak için gerekli toplam enerjiyi belirlemede ortalama bağ enerjisi
kullanılarak tepkime entalpileri tahmin edilebilir. Uygulamada sadece
değişime uğrayan bağlar göz önüne alınır. Bağ enerjileri ikili veya üçlü
bağ içeren moleküller için de hesaplanabilir. Bağ sayısı arttıkça bağ
enerjisi de artar.
Tablo 4.6’da bazı atomların arasındaki ortalama bağ enerjileri ve-
rilmiştir.

250 KİMYA 11. SINIF