Page 19 - Fen Lisesi Kimya 11 | 4. Ünite

KİMYASAL TEPKİMELERDE ENERJİ

OKUMA PARÇASI

Bağ Enerjisinin Güneş ve
İnsan ile İlişkisi

Çevrede gelişen bütün olaylar enerji değişimi ile gerçekleşir. Enerji iş yapabilme yeteneğidir.
Enerji, görülmez ancak enerjinin etkileri hissedilir. Güneş, Dünya’daki bütün enerjilerin temel
kaynağıdır. Güneş’teki enerjinin temel kaynağı nükleer enerjidir. Güneş’teki hidrojen atomları radyoak-
tif (çekirdek) tepkimeleri ile helyum atomlarına dönüşür. Bu dönüşüm sonucunda çok büyük miktarda
’’
enerji açığa çıkar. Açığa çıkan bu enerjinin çok az bir kısmı ışıma yoluyla Dünya’ya ulaşır.
Enerji yaşamın sürekliliğini sağlar. Canlılar hayatlarını sürdürebilmek için enerjiye ihtiyaç duyar.
Hücreler, canlılarda enerjiyi sağlayan birimlerdir. Güneş enerjisini, yeşil bitkiler fotosentez (Görsel 4.6)
olayı ile kimyasal enerjiye dönüştürür. Hayvanlar, bitkilerle veya bitki yiyen hayvanlarla beslenerek
enerji ihtiyaçlarını karşılar. Bitkiler, enerjiyi fotosentez yoluyla güneş ışığından elde ederken hayvanlar
enerjiyi besin şeklinde alır. Yeşil bitkiler Güneş enerjisini fotosentezle kimyasal bağ enerjisine dönüştü-
rerek besin moleküllerinde depo eder. Bitkilerde görülen büyüme, gelişme, üreme, irkilme gibi canlılık
olayları glikozun enerjisi ile sağlanır. Besin molekülleri insan ve hayvanlar tarafından alınarak hücrele-
rinde kullanabileceği yeni bir kimyasal enerji hâline dönüşür. Dönüşen bu enerji ATP (Adenozintrifos-
fat) molekülünün kimyasal bağlarında saklanır. Kimyasal enerji ATP moleküllerin atomları arasındaki
bağlarda depo edilmiştir. Hücre içinde bu bağlar koparılarak enerji açığa çıkarılır. Canlıların hayati
faaliyetlerinin tümünün temel enerji kaynağı ATP molekülünün bağlarında depolanan enerjidir.

Görsel 4.6: Fotosentez olayı
Bağ enerjisi, Güneş enerjisini kullanılabilir enerjiye dönüştürür. Yakıt olarak kullanılan kömür, daha
çok bitki atıklarının; petrol ise bitki ve hayvan atıklarının belirli basınç ve sıcaklıkta milyonlarca yıldaki
dönüşümüyle gerçekleşir. Petrol, rafinerilerde işlenerek ürünlerine ayrıştırılır. Benzin, mazot, LPG gibi
petrol ürünleri motorlu araçlarda yakıt olarak kullanılır. Kömür ısıtma işlemlerinde ve termik santral-
lerde elektrik üretiminde kullanılır. Aynı zamanda yenilenebilir bir enerji olan Güneş enerjisi elektrik
üretiminde önemli bir kaynak olabilir. Güneş enerjisinden yararlanmak, çevrenin korunmasına ve ülke
’’
ekonomisinin gelişmesine çok önemli katkı sağlar.

Yazarlar tarafından düzenlenmiştir.

253
KİMYA 11. SINIF