Page 2 - Fen Lisesi Kimya 9 | 1. Ünite

1. SİMYADAN KİMYAYA
BÖLÜM

■ Kimyanın bilim olma sürecine etki eden teoriler ve deneysel çalışmalar
nelerdir?
■ Simya ile kimya bilimi arasındaki farklar nelerdir?
■ Simya döneminde keşfedilip günümüzde kullanılan araç, gereç ve yön-
temler nelerdir?
BİLGİ KUTUSU
1.1.1. Kimyanın Bilim Olma Süreci
Kimyanın bilim olmadan Kimyanın bilim olması süreçleri; simya öncesi dönem, simya dönemi,
önce yapılan çalışmaları- geleneksel dönem ve modern kimya dönemidir.
na simya denir.
Simya öncesi dönem; kimyanın bilinen tarihi gelişimi simya önce-
si dönem olan Antik Mısır Dönemi’nde başlamıştır. MÖ 2000’li yıllarda
Mısırlıların bazı kimyasal yöntemler kullanarak kozmetik tozlar ürettikleri
bilinmektedir. MÖ 1700’lerde Babilliler demir, bakır, altın, cıva, gümüş gibi
metalleri tanımlamış ve bu metalleri resim ve figürlerle göstermişlerdir.
Simya döneminde, simyacılar daha çok Aristo’nun fikirlerinden etki-
lenmişlerdir. MÖ 300’lü yıllarda ilk defa simyacılar değersiz metallerden
altın elde etmek için filozof taşını (felsefe taşı) üretmeye çalışmışlardır.
13. yüzyılda simya tüm Avrupa kıtasında yaygın bir hâle gelmiştir.
Dönemin önemli bilim insanlarından Raymundus Lullus (Raymond Lull)
İngiltere Kralı tarafından İngiltere’ye değersiz metallerden altın üretmesi
için davet edilmiştir. Simya döneminde simyacıların araştırmaları aracı-
lığıyla birçok laboratuvar tekniği geliştirilmiş, çeşitli element ve bileşikler
Resim 1.1: Simya döneminde
kullanılan malzemeler keşfedilmiştir (Resim 1.1).
Geleneksel kimya dönemi, 17. yüzyıl sonunda başlayıp 19. yüzyıl baş-
larına kadar sürmüştür. Johann Joachim Becher (Yohen Yoahim Bekır)
17. yüzyıl ortalarında yanma ile ilgili filojiston kuramını geliştirmiştir. Bu
kuram daha sonra Georg Ernst Stahl (Görg Ernst Ştal) tarafından yaygın-
laştırılmıştır. 18. yüzyılın büyük bir kısmında bu kuram kabul görmüştür.
Filojiston Kuramı 18. yüzyılın sonlarında Antonie Laurent de Lavoisier
(Antuan Loren dö Lavuaziye) tarafından çürütülmüştür. Lavoisier, yaptığı
deneylerle yanma olayının oksijen gazıyla gerçekleştiğini ispatlamıştır.
1803 yılında John Dalton (Con Daltın) ilk kez İngiliz Kraliyet Enstitüsü’n-
de atom teorisini sunmuştur. Modern kimya; bu dönem 19. yüzyıl ve son-
rasını kapsar. A. L. Lavoisier Kütlenin Korunumu Yasası’nı bularak, simya
Resim 1.2: Modern kimya döne-
minde laboratuvar deneyleri dönemini sonlandırıp modern kimya dönemini başlatmıştır (Resim 1.2).

a) Simya ile Kimya Bilimi Arasındaki Farklar
BİLGİ KUTUSU
İnsanlığın ilk dönemlerinde yaşayan bireyler hayatlarını sürdürebil-
mek için ihtiyaçlarını nasıl karşılamışlardır? Eski çağ insanlarının yerin-
Sınama-yanılma yöntemi: de olsaydınız çevrenizdeki maddelerden nasıl faydalanırdınız? Bütün
Bir maddeyi, bir uygulama- canlılarda olduğu gibi insanlarda beslenme, barınma ve güvenlik temel
yı teorilere bağlı kalmadan ihtiyaçlar arasında yer almaktadır. Bu ihtiyaçlarını karşılayabilmek için
uygulamalarla deneyerek insanlar sınama-yanılma yoluyla birçok maddenin nasıl kullanılacağını
sonunda ortaya çıkacak, keşfetmişlerdir. Kimya biliminden önceki dönemlerde sınama-yanılma
olumlu ve olumsuz sonuç- yolu ile birçok madde, araç gereç ve yöntem keşfedilmiştir. Keşif arayış-
ları gözlemlemek ve bir so- ları, eski çağlardan günümüze kadar süregelmiştir.
nuca ulaşmaktır. Tarih boyunca insanlar ihtiyaçlarını karşılamak için doğada var olan
olayları gözlemlemiş ve maddeleri kullanmışlardır. Örneğin yıldırım ve
volkanlardan çıkan lavların meydana getirdiği yangınlar, insanların ateşi
keşfetmesini sağlamıştır. Yiyecekleri pişirmek için ateşi, barınmak ama-
cıyla doğadaki malzemeleri, saklama kapları yapmak için toprağı kullan-
mışlardır. Topraktan yapılmış kaplar (testi, çanak, çömlek, anfora gibi)
günümüzde hâlâ kullanılmaktadır.

14 15