Page 20 - Fen Lisesi Kimya 9 | 1. Ünite

Arıtım
Karışımlardaki istenmeyen maddelerin fiziksel, kimyasal ve biyolojik
yöntemlerle uzaklaştırılması işlemidir. Karışımları ayırmada kullanılan
yöntemlerin birçoğu maddelerin arıtımında kullanılır. Su arıtımı, petrol
arıtımı, metalürjide cevherlerden metal eldesi örnekleri verilebilir. Sana-
yi, teknoloji, nüfus artışı ile evsel ve sanayi atıklarının sulara karışması
sonucu su kirliliği oluşmaktadır. Dünyadaki kullanılabilir su miktarı hızla
azalmaktadır. Su ihtiyacının karşılanması için kirlenmiş suların arıtılması
zorunludur. Fabrika bacalarından çıkan gazların içindeki toz partikülleri-
nin filtrasyonu, sera etkisi yapan karbon dioksitin tutulması arıtma yönte-
mi ile yapılmaktadır (Resim 1.39).

Boya-Tekstil Kimyası
Sanayide kullanılan kimyasalların tekstil ürünleri üzerindeki etkilerini
Resim 1.39: Baca gazları inceler. Tekstil endüstrisi en eski ve yaygın endüstri dallarından biridir.
Tekstil kimyası; doğal, sentetik çeşitli lif ve karışımlarının tekstil mal-
zemesi hâline gelinceye kadar uğradıkları bütün kimyasal işlemleri kap-
samaktadır. İplik-kumaş üretimi ve bu ürünlerin boyanması tekstil kimya-
sının alanıdır (Resim 1.40). Kullanılan kıyafetlerin etiketlerinde pamuk
(koton), yün, polyester, orlon, likra gibi ifadeler bulunur. Alışveriş yapar-
ken ve kıyafetler temizlenirken bu etiketlere dikkat edilmelidir. Temizleme
işlemi sırasında tekstilde kullanılan kumaşlar birbirine sürtüldükçe negatif
elektrikle yüklenir. Bu tür kumaşlarda dalgalanmalar olur, bu kumaşları
homojen olarak boyamak zordur. Kumaşları boyamadan önce sodyum
sülfat tuzu (Na SO ) ile yıkama işlemi yapılır. Böylelikle kumaştaki ne-
Resim 1.40: Tekstil kimyası ve 2 4
kumaş boyama gatif yükler en aza düşürülmüş olur ve homojen boyama sağlanır. Ayrıca
kumaşları boyamada başka kimyasal maddeler de kullanılır. Tekstil sana-
yisinde birçok kimyasal madde ve yöntem kullanılmaktadır. Ülkemizdeki
tekstil sanayisi dünya tekstil sanayisinin üst sıralarında yer almaktadır.

c) Kimya Alanı ile İlgili Meslekler

Kimya Mühendisi
Kimya mühendisliği; genel olarak kimya bilimi ile matematik, fizik, bi-
yoloji ve ekonomi bilimlerinden yararlanır. Önemli endüstriyel, teknolojik
ve çevresel problemleri çözümleyen bir mühendislik dalıdır.
Kimya mühendisliği; malzemelerin kimyasal yapılarının, enerji içerikle-
rinin veya fiziksel hâllerinin değişime uğradığı süreçlerin geliştirilmesi ve
uygulanması ile ilgilenen çok yönlü bir mühendislik dalıdır (Resim 1.41).
Kimya mühendisliği, dünyanın her yerinde insanların yaşamını kolay-
laştırmak amacıyla kimya bilimini yeni teknolojiler geliştirmek ve sağla-
mak için kullanmaktadır. Mineral, metal, seramik, polimer, kâğıt gibi mal-
zemelerin üretimi ve geliştirilmesi kimya mühendisliğinin alanına girer.
Gıdanın üretimi, işlenmesi ve su arıtımıyla su kalitesinin iyileştirilmesi
kimya mühendisliğinin uğraş alanları arasındadır.
İnsan sağlığının daha iyi olması için aşı ve ilaç geliştirilmesine yönelik
biyoteknolojik çalışmalar, giyim, barınma, ulaşım ve bilişim teknolojileri
kimya mühendisliğinin ilgilendiği alanlardır.

Resim 1.41: Kimya mühendisleri- Kimya mühendislerinin çalışma alanlarından bazıları:
nin çalışma ortamı Endüstriyel tesisler, laboratuvarlar, özel ve kamu proje büroları, ithalat
ve ihracat büroları; petrokimya, otomotiv, gıda, çimento, seramik, ilaç,
tekstil, boya, kauçuk ve gübre sektörleri; cam, lastik, savunma, metal ve
kaplama sanayileridir.

Kimya mühendislerinin bu sektörlerde sorumluluk aldığı bölümler
■ Araştırma-geliştirme
■ Proses tasarımı ve optimizasyon
■ Fabrika organizasyonu ve işletme

32 33