Page 24 - Fizik 10 | 2. Ünite

2. ÜNİTE: BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ

 İzleyerek Öğreniniz

Su buharı

Su

Basıncın er�me üzer�ndek�
etk�s�n� karekoddan
yararlanarak �nceley�n�z.

Görsel 2.25: Düdüklü tencere Şek�l 2.31: Düdüklü tencerede
suyun üzer�nde b�r�ken buhar
Düdüklü tencerede (Görsel 2.25) yüzeydek� basınç artırılarak sıvının
 S�mülasyon daha yüksek sıcaklıklarda kaynaması sağlanır. Şek�l 2.31’dek� düdüklü
tencereye ısı ver�ld�ğ�nde buharlaşan su, sıvı yüzey�nde yüksek basınç
oluşturur. Basınç suyun kaynamasını zorlaştırır. Suyun sıcaklığı
o
100 C ye ulaştığında su kaynamaz. Şartlara göre suyun sıcaklığı
o
o
130 C-150 C sev�yes�ne ulaştığında suyun kaynadığı görülür. Bu
sayede yemeğ�n yüksek sıcaklıkta ve daha kısa sürede p�şmes� sağ-
lanır. Düdüklü tencerede kapağın altındak� gazın basıncı yüksek oldu-
Kes�t alanı, basınç ve akışkan
sürat� arasındak� �l�şk�y� ğundan gaz boşaltılmadan kapak açılmamalıdır. Aks� takd�rde yüksek
karekoddan yararlanarak basıncın etk�s�yle kapak fırlayarak çevres�ndek�lere zarar vereb�l�r.
�nceley�n�z.
2.1.2. Akışkanlarda Akış Sürati ile Akışkan Basıncı
Arasındaki İlişki

Hareket hal�ndek� akışkanların oluşturduğu basınç d�ğer basınç b�lg�le-
r�nden farklıdır. Sıvı ve gazlar katılardan farklı olarak akışkan olan mad-
delerd�r. Bu nedenle hareket hâl�ndek� gazların ve sıvıların oluşturduğu
basınca akışkan basıncı den�r.

Fırtınalı günlerde b�na kapılarının sertçe kapanması, çatıların uçması,
rüzgârlı ve yağmurlu havalarda kullanılan şems�yen�n ters dönmes� g�b�
olaylar akışkanların sürat� �le basıncı arasında �l�şk� olduğunu göster�r
m�? Bu sorunun cevabı Dan�el Bernoull�’n�n (Danyel Bernul�) ortaya
koyduğu Bernoull� İlkes�’nde saklıdır.
“B�r boruda ya da kanalda akmakta olan akışkanın basıncı, durgun hâl-
Şek�l 2.32: Rüzgârın çatıları dek� basıncından küçüktür.” �fades� Bernoull� İlkes� olarak tanımlanır.
uçurması
Fırtınalı havalarda çatıların üzer�nden ve duvarların yüzey�nden geçen
havanın sürat� artar. Bernoull� İlkes�’ne göre çatılara ve duvarların yüze-
y�ne etk� eden açık hava basıncı azalır. B�naların �ç�ndek� durgun hava-
nın basıncı, dışarıdak� açık havanın basıncından büyük olur. Bunun
sonucunda b�naların kapıları sertçe kapanab�l�r hatta �ç basıncın dış
basınçtan çok büyük olması durumunda çatılar da uçab�l�r (Şek�l 2.32).

Şems�ye üzer�nden geçen havanın sürat�n�n artması şems�ye üzer�n-
dek� basıncın azalmasına sebep olur. Şems�yen�n �ç tarafındak� hava
Görsel 2.26: Rüzgârlı havada ters basıncıyla üzer�ndek� basınç arasında b�r fark oluştuğunda şems�ye
dönen şems�ye ters döner (Görsel 2.26).

92 10. SINIF FİZİK