Page 20 - Fizik 10 | 2. Ünite

2. ÜNİTE: BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ

Esnek balondak� gazın basıncı, balonun dış yüzey�ne etk� eden basıncı
dengelemekted�r (Şek�l 2.26). Balonun esnekl�k d�renc� �hmal ed�l�rse
P Gaz = P olur. Balona b�r m�ktar daha gaz �lave ed�l�rse balonun hacm�
0
büyür. Ancak dış basınç sab�t kaldığı �ç�n balonun �ç�ndek� gazın basıncı
da değ�şmez. Aynı durum kapalı kaptak� esneyeb�len sızdırmaz esnek
zar �le ayrılmış gazlar �ç�n de geçerl�d�r. İnce zar, gazların basınçları
eş�tlen�nceye kadar esner (P = P ) (Şek�l 2.27).
1
2
P
0
İnce zar
P
0
P 1 P 2
P
P Gaz
Gaz h

Şek�l 2.26: Esnek balon Şek�l 2.27: İnce zarla b�rb�r�nden
ayrılmış �k� farklı gaz
Cıva Manometre
Şek�l 2.28: Açık uçlu manometre
Kapalı b�r kaptak� gazın basıncını ölçen alete manometre den�r. Cıvalı
manometreler, açık uçlu manometre ve kapalı uçlu manometre olmak
Boşluk
üzere �k�ye ayrılır.

Açık uçlu b�r manometrede (Şek�l 2. 28) kapalı kaptak� gazın basıncı,
P
Gaz h açık hava basıncı �le h yüksekl�ğ�ndek� cıva sütununun yaptığı basıncın
toplamı kadardır.

Kapalı uçlu manometrede (Şek�l 2.29) açık hava basıncının etk�s�
Cıva yoktur. Cıva sütununun üst kısmının boşluk olması durumunda gazın
Şek�l 2.29: Kapalı uçlu manometre
basıncı h yüksekl�ğ�nde cıva sütununun yapmış olduğu basınca eş�tt�r.

Kapalı uçlu manometrede cıvanın üzer�nde kalan kısımda gaz varsa
Y gazı (Şek�l 2.30), manometredek� X gazının basıncı h yüksekl�ğ�ndek� cıva
sütununun yaptığı basınç �le Y gazının basıncı toplamıdır.
X gazı h Manometreler araç tekerlekler�ndek� havanın (Görsel 2.18), oto gaz

depolarındak� ve oks�jen tüpler�ndek� (Görsel 2.19) gazın basıncını ölç-
mek �ç�n kullanılır.

Cıva
Şek�l 2.30: Borusunda gaz
bulunan kapalı uçlu manometre

Görsel 2.18: Manometre �le Görsel 2.19: Oks�jen tüpüne bağlı
tekerlektek� hava basıncının manometre
ölçülmes�

88 10. SINIF FİZİK