Page 27 - Fizik 12 | 1.Ünite

2. BÖLÜM: DÖNEREK ÖTELEME HAREKETİ

Bu noktaların yere göre anlık hızlarının büyüklüğü dönme ve öteleme
hızlarının vektörel toplamına eşittir.

• O noktasının yere göre hızının büyüklüğü: j = j
O
• K noktasının yere göre hızının büyüklüğü: j = 2j
K
• L ve N noktalarının yere göre hızının büyüklüğü: j = j = 2 j
N
L
• M noktasının yere göre hızının büyüklüğü: j = 0
M
 Örnek
Dönerek öteleme hareketi yapan bir bisiklet tekerleğinin K, O ve M K
noktalarının yere göre anlık hızlarının büyüklüğü j , j ve j dir.
K O M
Buna göre j , j ve j arasındaki ilişki nedir?
K O M

 Çözüm O

Cismin öteleme hızının büyüklüğü j kabul edilirse K noktasının yere
göre anlık hızı j = j + j = 2j bulunur.
K
O noktası dönme hareketinin merkezi olduğundan dönme hızı sıfırdır. M
Bu durumda O noktasında sadece öteleme hızı bulunur ve j = j olur.
O
M noktasında dönme ve öteleme hızlarının büyüklükleri eşit ve zıt yön-
lüdür. Dönen tekerleklerin zemine temas eden noktalarının yere göre
anlık hızları sıfırdır. Bu durumda j = 0 olur.
M
j > j > j bulunur.
M
K
O
 Örnek

Dönerek öteleme hareketi yapan çemberin merkezinin hızı j dir.

Buna göre K noktasının yere göre anlık hızının büyüklüğü kaç
j’dir?

O j
 Çözüm 30
o
K noktasının öteleme hızı j çemberin merkezinin hızına eşittir. Çem- K
Ö
ber yüzeyindeki noktaların dönme hızı öteleme hızının büyüklüğüne
eşit olduğu için K noktasının dönme hızı j nin büyüklüğü, öteleme
D
hızının büyüklüğüne eşittir. Eşit büyüklükte iki vektör arasındaki açı
120 olduğundan bileşke hız vektörünün büyüklüğü bileşenlerinden
o
birinin büyüklüğüne eşit olur.

K
60 j = j j
O
Ö
60 O
O
o
30
K
j = j j j Ö
o
D 30
Bu nedenle K noktasının yere göre anlık hızının büyüklüğü j = j
K
bulunur. j D
12. SINIF FİZİK 41