Page 38 - Fizik 12 | 1.Ünite

1. ÜNİTE: ÇEMBERSEL HAREKET

Düzgün çembersel hareket yapan cisimde açısal hız değişimi olmadı-
ğından açısal bir ivmeden de bahsedilemez.

“Kuvvet ve Hareket” ünitesinde bir cisme uygulanan kuvvetin cismi dik
L
bir eksen etrafında döndürme etkisine tork (τ) denildiği öğrenilmişti.
F Düzgün çembersel hareket yapan m kütleli bir cisme Şekil 1.21’deki
F v
Mer . m gibi F kuvveti uygulanırsa uygulanan kuvvetin O noktasına göre oluş-
O r turduğu tork, cismin açısal hızında bir değişiklik meydana getirir. Bunun
sonucunda da açısal ivme oluşur. Çembersel harekette oluşan mer-
kezcil kuvvetin uzantısı dönme ekseninden (O noktasından) geçtiği için
merkezcil kuvvetin torku sıfırdır.
Şekil 1.21: Dönen b�r da�resel
levhanın açısal momentumu Cismin çizgisel hızında meydana gelen değişimden dolayı oluşan çiz-
gisel ivme büyüklüğüyle açısal ivme büyüklüğü arasındaki ilişki

a = Tj t T = T~ t T r $ = T~ r $
t T
a = α $ r bağıntısıyla elde edilir.

Çizgisel hızıyla aynı doğrultudaki kuvvetin O noktasına göre oluştur-
duğu tork

τ = F $ r dir.
Buradaki kuvvet yerine F = m $ a ifadesi yazılırsa τ denklemi
τ = m $ a $ r şekline dönüşür.

Çizgisel ivme yerine de a = α $ r ifadesi yazıldığında

τ = m $ α $ r $ r = α $ m $ r elde edilir.
2
Denklemdeki m $ r ifadesi noktasal bir cismin eylemsizlik momenti
2
(Ι) olduğundan

τ = I $ α bulunur. Böylece torkun eylemsizlik momenti ve açısal

ivme cinsinden ifadesine ulaşılmış olur.

Tablo 1.2: Öteleme Hareket�n�n ve Çembersel Hareket�n Bazı Kavramları

Öteleme Çembersel
Hareketi Hareket

Kinetik Enerji E = 1 m $ j 2 E = 1 I $ ~ 2
2
2
K
K
Harekete Karşı Kütle (m) Eylemsizlik
Gösterilen Direnç Momenti (I)
Momentum P = m $ j L = I $ ~

Çizgisel İvme Açısal İvme
İvme
( a = Tj t T ) ( a = T~ )
t T
İvmede Değişiklik
Meydana Getiren Etki F Net = ma$ x = I $ a

52 12. SINIF FİZİK