Page 40 - Fizik 12 | 1.Ünite

1. ÜNİTE: ÇEMBERSEL HAREKET

1.3.4. Açısal Momentumun Korunumunun Günlük

Hayattaki Yeri

Dünya Bir sisteme dış bir kuvvet etki etmediği sürece momentumun sabit
Güneş kalacağı ifade edilmişti. Benzer şekilde sisteme etki eden herhangi bir
Güneş
dış tork yoksa sistemin açısal momentumu korunur. Bu ifadeye açısal
Şekil 1.22: Dünya’nın Güneş
etrafındak� yörünges� momentumun korunumu yasası denir.
Dünya, Güneş’e yaklaştığında yörünge yarıçapı küçülür. Açısal
momentumun korunumu yasasına göre Dünya’nın çizgisel hızı artar omentumun korunumu yasasına göre Dünya’nın çizgisel hızı artar
m
(
(Şekil 1.22). Dünya, Güneş’ten uzaklaştığında ise yarıçapı Şekil 1.22). Dünya, Güneş’ten uzaklaştığında ise yarıçapı
büyüdüğünden Dünya’nın çizgisel hızı azalır.üyüdüğünden Dünya’nın çizgisel hızı azalır.
b
Tramplenden havuza atlayan yüzücünün daha seri şekilde ramplenden havuza atlayan yüzücünün daha seri şekilde
T
dönebilmek için havada kendisini toplayarak küçüldüğü önebilmek için havada kendisini toplayarak küçüldüğü
d
görülür (Görsel 1.18). Yüzücünün bu hareketi eylemsizlik örülür (Görsel 1.18). Yüzücünün bu hareketi eylemsizlik
g
m
momentini azalttığından dönme hızını artırır.omentini azalttığından dönme hızını artırır.

Görsel 1.18: Tramplenden havuza
atlayan yüzücünün hareketler�

Buz pateni
sporcusu kolları açık
dönmeye başlar (Gör-
sel 1.19). Dışarıdan Görsel 1.19: Buz paten� yapan sporcu
bir tork etki etmediği
sürece sporcu hızlanmak için kollarını kendine doğru çekerek dönme
eksenine yaklaştırır. Kütle dönme eksenine yaklaştırıldığında eylem-
sizlik momenti azalır açısal hızı artar.

Açısal momentumun korunumu yasasına verilebilecek en iyi örnekler-
den biri de kedinin düşme hareketidir (Görsel 1.20).

Harekete başlamadan önce açısal momentumu sıfır olan kedinin tüm
hareketi süresince açısal momentumu korunur. Kedi düşerken vücudu-
nun farklı bölümlerini farklı yönlerde bükmesi sonucunda vücudunda
burulmalar meydana gelir. Kedinin vücudunda burulmalar olmasına
rağmen organların toplam açısal momentumu sıfır kalır. Bunun sonu-
cunda kedi ayakları üzerine düşer.

Dış kuvvetlerin etkisinde olmayan bir sistemde iç kuvvetlerin oluştur-
duğu torklar, sistemin toplam açısal momentumunu değiştirmez.

Görsel 1.20: Düşen ked�n�n
hareketler�

54 12. SINIF FİZİK