Page 51 - Fizik 9 | 3.Ünite

Sürtünme kuvvetinin hayatı kolaylaştıran etkileri kadar zorlaştı- Meraklısın a
ran etkileri de vardır. Asteroitin parçalanmasını sağlayan sürtünme Bilgi
kuvveti, Dünya’ya dönüş yapan uzay mekikleri için büyük bir so-
1960’lı yıllarda insanlığın
run olmaktadır. Uçuş sırasında havayla sürtünen uçakların ya da
uzaya çıkma macerasında
denizle sürtünen gemilerin yüzeylerinde aşınmalar oluşur. Makine
üzerinde en çok efor sarf
parçaları sürtünme nedeniyle aşınır ve ısınma nedeniyle de zarar
edilen problemlerden birisi
görebilir. Kapı menteşelerinden gelen sesler bile sürtünmeden kay- geri dönen araca atmosfer
naklanır. Sürtünmeyi aza indirmek için yapılan işlemler aşağıdaki tarafından uygulanacak
gibi sıralanabilir: sürtünmeye karşı geliştiri-
lebilecek tedbirlerdi. Mayıs
• Yağlama
2012’de SpaceX (Sipeys iks)
• Cilalama
firmasının Dragon isimli uzay
• Zımparalama
aracı uluslararası uzay istas-
• Bilye ya da tekerlek kullanma yonuna bağlanan ve daha
• Cismi uygun şekilde tasarlama sonra geri dönen ilk ticari
araç olmuştur. Bu uzay aracı
önümüzdeki yıllarda da Mars
görevi yapmayı planlamak-
tadır.
Araştırınız

Çeşitli spor dallarında sporcular ellerine beyaz renkte
magnezyum fosfat tuzundan oluşan pudra sürmektedir.
Bu tuzun hangi spor dallarında, hangi amaçlarla kullanıl-
dığını araştırınız.

SIRA SİZDE 32

Bir ev eşyasının yerde itilerek taşınması sırasında, eşya ile zemin arasına paspas, havlu,
çarşaf gibi malzemelerin yerleştirilme sebebi nedir?

SIRA SİZDE 33

Dünyanın en pahalı sporları arasında geçen Formula 1 yarışları, özel pistlerde gerçekleş-
tirilir. Bu yarışlar Formula 1 araçlarını tasarlayan firmalar için prestijli yarışlardır. Firmalar
otomobil sektöründeki becerilerini ve bu sektördeki gelişmeleri birçok testten sonra ilk kez
bu yarışlarda kullanıma sürer. Örneğin 0’dan 100 km/h’lik hıza çıkma ve en kısa mesafede
durma süresi gibi özellikler bu araçlarda geliştirilen en önemli özelliklerden bazılarıdır. Araç-
ların en kısa mesafede durma süresi aracın lastik boyutları, lastiklerin üretildiği malzemeler,
otomobilin frenleme mekanizması gibi birçok etken göz önüne alınarak araştırılır, incelenir
ve test edilir. Aracın daha güvenli dönüşler yapabilmesi için dört tekerin farklı hızlarda dön-
dürülmesi ya da dört tekerin aracın dengesini bozmayacak şekilde farklı sıralarla frenlenmesi
günümüz araçlarında da uygulanmaya başlayan teknolojilerdir.

a) Duruştan 100 km/h hıza en kısa mesafeden çıkmak hangi fiziksel niceliğin değişmesi
demektir?
b) Araç lastiklerinin üretildiği malzemelerin önemi nedir?
c) Sürtünme kuvveti olmasaydı virajlar dönülebilir miydi?

HAREKET VE KUVVET 155