Page 46 - Fizik 9 | 3.Ünite

3.4.1 SÜRTÜNME KUVVETİNİN ÖZELLİKLERİ

Birbirine temas eden yüzeyler arasında harekete ya da zorlama-
ya karşı oluşan kuvvete sürtünme kuvveti adı verilir. Vektörel bir
nicelik olan sürtünme kuvvetinin yönü daima hareket ya da zorlama-
ya zıt yöndedir. Sürtünme kuvveti f s ile gösterilir ve SI’daki birimi
newtondır.
Sürtünme kuvvetinin büyüklüğü sürtünen yüzeylerin cinsine ve
zemine etki eden dik kuvvete bağlıdır. Yüzeyin cinsine bağlı olan
sürtünme katsayısı k, zeminin tepki kuvveti N olmak üzere sürtün-
me kuvvetinin matematiksel modeli

f s = k.N

şeklindedir. Sürtünme kuvvetinin serbest cisim diyagramı üzerinde
gösterimi Şekil 3.4.1’de verilmiştir.

N (Tepki)

F (Cismi çeken kuvvet)
(Sürtünme kuvveti)
f s

G (Ağırlık=Etki)

Şekil 3.4.1: Serbest cisim diyagramı

Zemine etki eden kuvvetin büyüklüğü ile zeminin tepkisinin
büyüklüğü birbirine eşittir. Sürtünme kuvvetinin matematik-
sel modelinde etki kuvveti değil, tepki kuvveti kullanılmak-
tadır.

Sürtünme kuvvetinin bağlı olduğu değişkenleri incelemek için
“Sürtünme Kuvveti Nelere Bağlıdır?” adlı deneyi yapınız.

DENEYEREK KEŞFEDELİM

KULLANILAN MALZEMELER
DENEYİN AMACI
DENEYİN ADI Dinamometre, aynı ağırlıkta farklı cins
Sürtünme kuvvetinin
Sürtünme maddeler (ahşap, demir, alüminyum, plas-
bağlı olduğu değiş-
Kuvveti Nelere tik), zımpara kâğıdı, kum, laminant parke,
kenler arasında ilişki
Bağlıdır? tahta raf, kanca, farklı ağırlıkta dikdörtgen-
kurmak
ler prizması şeklinde ahşap bloklar.

DENEYİN YAPILIŞI:
• Üç ya da dörder kişilik gruplar oluşturunuz.
• Cisimlerin üzerinde ilerleyebileceği birer metre uzunluğunda yollar oluşturunuz. Yollardan biri
laminant parke, birisi zımpara kâğıdı, birisi kâğıt üzerine yapıştırıcı sürülüp kum serpilerek oluştu-
rulmuş yol, diğeri de üzerine tırtıklar atılmış tahta raf olsun.
• Oluşturduğunuz yolları masa üzerinde yan yana sıralayınız.

150 HAREKET VE KUVVET HAREKET VE KUVVET