Page 41 - Fizik 9 | 3.Ünite

Ağırlık ve Yer Çekimi İvmesi
Bir gezegenin üzerinde bulunan cismin kütlesine uyguladığı kütle
çekim kuvvetine ağırlık denir. Söz konusu kuvvet dünya üzerinde
bulunan bir cisme etki ediyor ise bu kuvvete, yer çekimi kuvveti adı
verilir. Ağırlık bir kuvvet olduğu için dinamometre (Görsel 3.3.6) ile
ölçülür. Vektörel bir büyüklük olan ağırlık G sembolü ile gösterilir, bi-
rimi newtondır (N). Günlük hayatta kütle ve ağırlık birbirine karıştırı-
lan kavramlardır. Kütle, değişmeyen madde miktarıdır. Ağırlık ise ci-
simlere bulundukları gezegenler tarafından uygulanan bir kuvvettir.
Cisimlere etki eden çekim kuvveti yani ağırlık, cismin bulundu-
ğu gezegene göre farklılık gösterir. Bunun sebebi gezegenin çekim
ivme değerinde görülen farklılıklardır. Çekim ivme değeri gezegenin
kütlesine, yarıçap değerine ve gezegenin yoğunluğuna bağlı olarak
değişir.
Gezegenlerin üzerindeki birim kütleye uygulanan kuvvete çekim
ivmesi denir. Dünya üzerinde iken çekim ivmesi Dünya anlamına
Görsel 3.3.6: Dinamometre
gelen yer kelimesi ile birlikte kullanılarak yer çekimi ivmesi olarak
adlandırılır. Bir gezegenin çekim ivmesi yarıçap ve kütlesi ile doğru Meraklısın a
orantılıdır. Gezegen yüzeyinden uzaklaştıkça çekim kuvveti azalır Bilgi
ve buna bağlı olarak çekim ivmesi de azalır. Yer çekimi ivmesinin
değeri, Dünya’nın şekline bağlı olarak kutuplarda, Ekvator’da veya Dünya üzerinde bazı yerlere
ait yer çekimi ivmesinin
deniz seviyesinden yükseldikçe yerin merkezinden olan uzaklığın
m/s cinsinden yaklaşık de-
2
değişmesiyle farklılık gösterir. Bunun sonucunda cisimlerin ağırlık-
ğerleri aşağıda verilmiştir.
ları da değişir.
Newton’ın Evrensel Çekim Kanunu eşitliğinde Dünya’nın kütle Everest Tepesi 9,774
ve yarıçap değeri kullanılırsa Dünya için yer çekimi ivmesinin değeri Ekvator 9,780
yaklaşık olarak 9,8 N/kg bulunur. Hesaplamalarda bu değer yaklaşık Sydney 9,798
Ankara 9,799
10 N/kg olarak alınır.
New York 9,803

Yer çekimi ivmesi g olan bir gezegende m kütleli bir cismin ağır-
Kuzey Kutbu 9,832
lığı,
Ağırlık = Kütle x Yer çekimi ivmesi
G = m.g

ifadesi ile hesaplanır.

örnek soru çözüm

Kütlesi 25 kg olan bir cismin ağırlığı kaç N’dır? Cismin ağırlığı,
(g=10 N/kg alınız.)
G = m.g

matematiksel modeli ile hesaplanır. Buna göre
25 kg kütleli cismin ağırlığı,

G=25.10
G = 250 N

olarak bulunur.

HAREKET VE KUVVET 145