Page 410 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 10
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 122
7. ÜNİTE : KLASİK ÇAĞDA OSMANLI TOPLUM DÜZENİ> 7.4. Lonca Teşkilatı
Kavram : Narh
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

Çalışmanın Adı NARH UYGULAMASI 20 dk.
Çalışmanın Amacı Osmanlı Devleti’ndeki narh uygulamasını değerlendirebilme.

Yönerge: Aşağıdaki soruları metin ve görselden hareketle cevaplayınız.

Narh, mal ve hizmet fiyatlarında devletçe tespit edilen üst sınırdır. Narh uygulamasına Osmanlılar
büyük hassasiyet göstermiştir. Nitekim sadrazamların çarşamba günleri çıktıkları büyük kolda esna-
fın kalite, halk sağlığı ve fiyat hususunda tespit edilen standartlara uyup uymadığını denetledikleri
ve uymayanları anında cezalandırdıkları bilinmektedir.
Osmanlılarda günlük ve mevsimlik narhlar yanında savaş, abluka, kıtlık, doğal afetler ve sikke tas-
hihlerinden sonra yeni fiyat tespitleri de yapılırdı. Mevsimlik narhlar gıda maddeleri üzerine konan
fiyatları gösterirdi. Ekmek, et, süt ve mamullerinin yaz ve kış aylarındaki fiyatları farklı idi. Har-
mandan sonra yeni mahsul buğday alınınca ekmek fiyatı yeniden belirlenirdi. Ekmek en önemli gıda
maddesi olduğundan fiyatı içindeki un cinsine göre çeşni tutularak tespit yapılırdı. Bunun gibi bazı
mamul maddelerin fiyatlarının tespitinde kullanılan ham maddenin miktar ve değeri göz önüne alı-
nırdı. Yine kıymetli kumaşların da aynı usulle fiyatları belirlenirdi. Gıda maddelerine hangi tarihler-
de narh verileceği ihtisap kanunnamelerinde yer alıyordu. Sebze ve meyve fiyatları ise mevsimlere
göre ayarlanırdı. Günümüzdeki gibi sera ürünlerinin bulunmadığı devirlerde ilk ve son turfanda ile
sebzenin bol olduğu mevsimlerde fiyat farklılık göstereceğinden ilkbahar ve sonbaharda hemen her
gün yeni narh tespiti yapılırdı. Olağan narh uygulamasında ramazan ayının önemli bir yeri vardı.
Ramazandan bir iki gün önce veya ilk günü fiyatlar açıklanır ve hemen bütün yiyecek maddelerinin
satışı buna göre gerçekleştirilirdi
Sefer zamanı gibi olağan üstü hallerde ordunun ihtiyacı olan maddelerin vergi karşılığı veya ücretle
toplanması yanında bunları üretenlerin de sefere gitmesi, piyasaya arz edilen mal miktarının azalma-
sına ve fiyatların artmasına yol açar, yeni narh verilme zorunluluğu doğardı. XVII. yüzyıl ortalarında
Venediklilerin, XIX. yüzyılda İngilizlerin Çanakkale Boğazı’nı ablukaya aldığı yıllarda Ege ve Ak-
deniz’den İstanbul ile Marmara ve Karadeniz limanlarına mal taşınamadığından fiyatların yeniden
ayarlanması kaçınılmaz hâle gelmişti.
(Mübühat S. Kütükoğlu, “Narh”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.32, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları,
İstanbul 2006, s.390-391’den düzenlenmiştir.)

1. Sizce Osmanlılarda narh uygulamasına hassasiyet gösterilmesinin sebepleri neler olabilir?

227