Page 9 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

1 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

I. METİN
(…)
Doktor’un bu yeni yaşamı kuşkusuz huzurdan yoksun bir yaşamdı. Yine de akıllı Bay Lorry
bu durumdan duyulan gururu sezinliyordu. Yakışıksız hiçbir şey bu gururu zedelemiyordu. Bu
durum Bay Lorry’e de ilginç geliyordu. Doktor o güne dek mahkûmiyetinin damadı tarafından bir
hastalıkmışçasına değerlendirildiğinin bilincindeydi. Ama durum değişmişti. Artık bu acı deneyi-
min ürünleri Charles’ın güvenliği ve kurtuluş umuduydu. Değişiklik onu yüceltmişti. Artık zayıf
olan onlardı; güçlü olan güvenilmesi gereken ise kendisiydi. Luccie ile rolleri değiştirmişlerdi. Bu
değişimi, gerçek bir şükran duygusu ve sevgi gerçekleştirmişti. Ona çok şeyler veren bu insana
hizmet etme sırası bundan böyle Doktor’undu.
“Ne ilginç!” diye düşündü Bay Lorry. “Ama çok doğal ve akla uygun bir durum. Artık ailenin
reisliği sende dostum. Sende kalsın. Daha iyi ellerde olamaz.”
(…)
Charles Dickens, İki Şehrin Hikâyesi
II. METİN
Piskopos: “Bayan Magloire” dedi. “yataklıktaki şilteye beyaz çarşafları serersiniz.”
Bu iki kadının söylenenlere nasıl boyun eğdiklerini daha önce de yazmıştık. Bayan Magloire
bu buyrukları yerine getirmek üzere çıkıp gitti.
Piskopos adama doğru döndü: “Oturun, ısının, bayım” dedi. “Az sonra yemek yiyeceğiz, siz
yemeğinizi yerken yatağınız hazır olur.”
O zaman adam iyice anladı. O ana kadar karanlık, sert olan yüzünün ifadesini şaşkınlık, kuş-
ku, sevinç kapladı, olağanüstü bir hal aldı. Deli gibi kekeleyerek konuşmaya başladı: “Gerçekten
mi? Ne? Beni burada alıkoyuyor musunuz? Beni kovmuyor musunuz? Bir forsaya! Bana ‘bayım’
dediniz.
(…)
Victor Hugo, Sefiller

11. Aşağıdaki tabloya okuduğunuz metinden alınan cümlede, cümle çeşitleri ile ilgili örnek bir çalış-
ma yapılmıştır. Siz de tabloda verilen diğer cümlelerin çeşitlerine göre özelliklerini boş bırakılan
yerlere yazınız.

Yüklemin Yüklemin
Cümle Anlamına Göre Yapısına Göre
Yerine Göre Türüne Göre
O zaman adam iyice anladı. Olumlu Kurallı Basit Fiil
İsteyenler için bir okul var orada.
İçeri girdi, askerce selam vererek pisko-
posa doğru ilerledi.
Jean Valjean böyle bir söz verdiğini hiç
hatırlamıyordu.

12. Aşağıdaki cümleler okuduğunuz metinden alınmıştır. Bu cümlelerde yer alan virgüllerin kullanım
amaçlarını cümlelerin altındaki boşluklara yazınız.

• Cebinden büyük bir sarı kâğıt çıkardı, açtı.

• Bak kardeşim, siz artık kötülüğün değil iyiliğin malı olacaksınız.

8