Page 41 - Kimya 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

11 KİMYA 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

3. Yönerge Aşağıdaki bilgiler öğrencilerle paylaşılır.

Asit ve bazların Brönsted-Lowry tanımının bir uzantısı, konjuge asit baz çifti kavramıdır. Bu kavram,
bir asit ve onun konjuge bazı veya bir baz ve onun konjuge asidi olarak tanımlanabilir. Bir Brönsted-
Lowry asidinin eşlenik bazı, asitten bir proton uzaklaştırıldığı zaman geride kalan türdür. Tersine
konjuge asidi bir Brönsted-Lowry bazına bir proton ilave edilmesi ile oluşur. Her Brönsted-Lowry asidi
bir konjuge baza, her Brönsted-Lowry bazı da bir konjuge aside sahiptir.
Konjuge asit-baz çiftleri (HA/A¯ ve B/BH ) arasında bir hidrojen (proton) fark vardır. Asit-baz çiftle-
+
rinde protonu fazla olan asit, protonu az olan bazdır.

Konjuge asit-baz çifti

Proton alıcı Proton verici
Baz-2 Asit-2
+
CH COOH(suda) + H O(s) ⇌ CH COO¯ (suda) + H O (suda)
3
3
3
2
Proton verici Proton alıcı
Asit-1 Baz-1
Konjuge asit-baz çifti
CH 3 COOH asidinin konjuge bazı CH 3 COO¯ iyonudur. H 3 O iyonunun konjuge bazı H 2 O'dur.
+

4. Yönerge Aşağıdaki örneklerin öğrenciler tarafından çözümü sağlanır.

Örnek: NH 3 (suda) + H 2 O(s) ⇌ NH 4 (suda) + OH (suda)
+
−
Cevap: NH 3 ’ın konjuge asidi NH 4 iyonu, H 2 O’un konjuge bazı OH iyonudur.
−
+

−
Örnek: HF(suda) + H 2 O(s) ⇌ H 3 O (suda) + F (suda)
+
+
−
Cevap: HF’ün konjuge bazı F iyonu, H 2 O’un konjuge asidi H 3 O iyonudur.

5. Yönerge Aşağıdaki bilgiler öğrencilerle paylaşılır.
Brönsted-Lowry asit baz tanımında belirtilen katyon ve anyonların asitliği veya bazlığı su ile
tepkimelerinden belirlenebilir.
Buna göre HCN ve NH 3 bileşiklerin suyla tepkimeleri sonucu oluşan katyon ve anyonlar
HCN(suda) + H 2 O(s) ⇌ H 3 O (suda) + CN¯(suda)
+
+
NH 3 (suda) + H 2 O(s) ⇌ NH 4 (suda) + OH (suda) şeklindedir.
−
Oluşan CN anyonu ve NH 4 katyonunun suyla tepkimeleri sonucunda bu iyonların asitliği ve bazlığı
+
−
belirlenir.
CN¯(suda) + H 2 O(s) ⇌ HCN(suda) + OH (suda)
−
+
+
H alan (baz) H veren (asit)
NH 4 (suda) + H 2 O(s) ⇌ NH 3 (suda) + H 3 O (suda)
+
+
H veren (asit) H alan (baz)
+
+
40