Page 34 - Tarih 9 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 9 6

6. Yönerge Karahanlı ve Gazneli Devletlerinin genel özellikleri kısaca açıklanır.

KARAHANLILAR (840-1212)

• Orta Asya’da kurulan ilk Müslüman Türk devletidir. Bilinen ilk hükümdarı Bilge Kül Kadir
Han’dır. Satuk Buğra Han, İslamiyet’i kabul eden ilk Karahanlı hükümdarıdır.
• Taht kavgaları sonucunda doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Doğu Karahanlılar Kara-
hitaylar, Batı Karahanlılar Harzemşahlar tarafından yıkılmıştır.
• Karahanlı Devleti’nin resmî dili Türkçedir ve devlet Türk töresine göre yönetilmiştir.

Örnek Soru: Karahanlı Devleti’nde resmî dilin Türkçe olmasının ve devletin
Türk töresine göre yönetilmesinin sebebi nedir?
(Cevap: Devletin yönetici kadrosunun, ordusunun ve halkının Türklerden oluşmasıdır.)

• İlk Türk-İslam eserlerini vermişlerdir.

Yazar Eseri Eserin Önemi

Türk İslam edebiyatının günümüze kadar ulaşan ilk eseridir. Eserde insan-
Kutadgu Bilig
Yusuf Has Hacip (Mutluluk Veren ların hem bu dünyada hem de ahirette mutluluğu elde edebilmek için nasıl
Bilgi) bir yaşam sürmeleri gerektiği bilgisi verilmiştir. İdeal Türk devlet anlayışının
anlatılması sebebiyle bir siyasetname olarak kabul edilmiştir.

Türk tarihinin ilk sözlüğüdür. Araplara Türk dilini öğretmek, Türk milleti-
nin yüceliği ve Türkçenin zenginliğini göstermek amacıyla yazılmıştır. Türk
Kaşgarlı Mahmut Divan-ı Lügati’t Türk tarihi, coğrafyası, kültürü, toplum yapısı, dil ve edebiyatı bakımından çok
önemli bilgiler içeren bir kaynaktır. Eserde “Türk Dünyası Haritası” da bu-
lunmaktadır.
Bir nasihatname niteliğindedir. Türk İslam kültürü içerisinde bireyin eğitimi
Edip Ahmet Atabetü’l Hakayık ve toplum düzenini sağlamak için belirlenen unsurları Türk dili ile anlatan
Yükneki
manzum bir eseridir.
Türk tasavvuf tarihinin ilk edebî eseridir. Hz. Peygamber’in yaşamı, dinî
Ahmet Yesevi Divan-ı Hikmet hikâyeler, dervişliğin özellikleri, cennet, cehennem, güzel ahlak gibi ko-
nuları içeren bir tasavvuf kitabıdır.

33