Page 38 - Kimya 10 - Elazig

2. ÜNITE: KARIŞIMLAR
V Video Billi
Kaynama Noktası Farkından
Yararlanarak Ayırma
Billi Kutusu
Doğada görülen su döngüsü de
bir çeşit basit damıtmadır.
Görsel 2.24: Ayrımsal damıtma
düzeneği
116 10. SINIF KIMYA
Kaynama Noktası Farkıyla Ayırma
Kaynama noktaları arasındaki farktan yararlanılarak homojen sıvı karı-
şımlar bileşenlerine ayrılabilir. Sıvı-sıvı homojen karışımları bu yöntem-
le ayırmak için sıvıların kaynama noktaları arasında belirgin bir fark
bulunmalıdır. Çözeltiyi oluşturan sıvıların kaynama noktaları arasındaki
fark ne kadar fazla olursa ayırma işlemi o kadar başarılı olur.
Kaynama noktası farkından yararlanarak yapılan ayırma yöntemleri
şunlardır:
Basit Damıtmayla Ayırma (Destilasyon)
Bir çözeltideki sıvının önce kaynatılıp sonra yoğunlaştırılarak saflaş-
tırılmasına damıtma denir. Basit damıtma katı-sıvı homojen karışım-
ların ayrılmasında kullanılır. Basit damıtma işlemi şu şekilde yapılır:
Katı-sıvı homojen karışım bir cam balon (damıtma kabı) içerisine konu-
lur. Cam balon soğutucuya bağlanır. Cam balon içindeki karışım ısı-
tılır. Cam balona bağlanan termometreyle sıcaklık değişimi gözlenir.
Karışımdaki sıvı bileşen buharlaşır ve soğutucudan geçerken yoğuşup
toplama kabında birikir. Ayırma işlemine karışımdaki sıvı bitene kadar
devam edilir. Toplama kabında sıvı (destilat) birikirken cam balonda
katı madde kalır ve karışım bileşenlerine ayrılmış olur (Şekil 2.12).
Termometre Su
çıkışı
Soğutucu
Cam
balon Buhar Toplama kabı
Su
girişi Destilat
Isıtıcı
Şekil 2.12: Basit damıtma düzeneği
Deniz suyundan içme suyu elde edilmesinde basit damıtma yöntemin-
den yararlanılmaktadır.
Ayrımsal Damıtmayla Ayırma
Birbiri içerisinde çözünebilen sıvı karışımların kaynama noktaları
arasındaki farktan yararlanılarak yapılan ayırma işlemine ayrımsal
damıtma denir (Görsel 2.24). Ayrımsal damıtma yönteminde basit
damıtma yönteminden farklı olarak fraksiyon kolonu kullanılarak daha
yüksek verimde ayırma gerçekleştirilir. Bu kolon camdan yapılmış ve
içinde cam parçacıkları bulunan bir araçtır. Kaynama noktası büyük
olan sıvının buhar taneciklerinin bir kısmı cam parçacıklarına çarparak
yoğuşup tekrar sıvı hâle döner. Böylece kaynama noktası küçük olan
sıvının buharları soğutucuya ulaşır ve soğutucuda yoğuşarak toplama
kabında birikmeye başlar (Şekil 2.13).