Page 13 - Kimya 10 | 2.Ünite

Karışımlar
Çözünme üç aşamada gerçekleşen bir süreçtir (Görsel 2.1.13). Çözücü
Çözünen
1. Çözünenin kendi tanecikleri arasındaki etkileşimler zayıflar
(Görsel 2.1.13.a).
2. Çözücü tanecikleri çözünen taneciklere yer açmak için birbirin-
den ayrılır (Görsel 2.1.13.a).
Bu iki olay da enerji gerektirir. Gereken enerji çözünen ve çözücü
taneciklerinin kendi arasındaki etkileşimlerini yenmek için kullanılır.
3. Kimyasal türler arasındaki etkileşimlerin gücüne bağlı olarak çö-
zünen ve çözücü tanecikleri arasında yeni etkileşimler oluşur.
Yeni etkileşimler oluşurken genellikle enerji açığa çıkar (Görsel a) 1 ve 2. aşama b) 3. aşama
2.1.13.b). Görsel 2.1.13: Çözünme süreci
İyonik bir katı olan yemek tuzunun çözünmesi sürecinde (Görsel
+ -
2.1.12) Na ve Cl iyonları birbirinden uzaklaşarak çözücü olan H 2 O
molekülleri tarafından çevrelenir. İyonik bir katı iyonlarına ayrışarak
çözünür. İyonik bileşiklerin çözelti içinde iyonlarına ayrışması bu çözel- BİLİYOR MUSUNUZ?
tilerin elektriği iletmesini sağlar. Bu nedenle iyonik bileşiklerin çözelti-
Çözünen taneciklerinin su
leri elektrolittir. Birçok iyonik bileşik tamamen iyonlarına ayrışır.
molekülleri tarafından sarılma-
H 2 O + sına hidratasyon, çözünen ta-
-
NaCl(k) Na (aq) + Cl (aq)
neciklerinin su dışında başka bir
çözücü molekülleri tarafından
Bazı bileşikler çözünür ancak kısmen iyonlarına ayrışır. Bileşik kıs-
sarılmasına solvatasyon denir.
men iyonlarına ayrıştığı için çözelti elektriği zayıf iletir. Örneğin sirke
çözeltisindeki asetik asit (CH 3 COOH) kısmen iyonlarına ayrışır.
H 2 O
+
-
CH 3 COOH(s) CH 3 COO (aq) + H (aq)
Şeker (C 12 H 22 O 11 ) gibi moleküler hâlde çözünen bileşiklerin
çözeltilerinde, çözünen madde tanecikleri bağımsız moleküllerdir.
Moleküller iyonlarına ayrışmadığı için bu çözeltiler elektrolit değildir
(Görsel 2.1.14).
H 2 O
C 12 H 22 O 11 (k) C 12 H 22 O 11 (aq)

Su molekülü

Şeker molekülü

Görsel 2.1.14: Şeker moleküllerinin suda çözünmesi

Bir maddenin diğer bir madde içinde çözünmesi, çözücü ve çözü-
nen tanecikleri arasındaki etkileşimlerle ilgilidir.

101