Page 17 - Kimya 10 | 2.Ünite

Karışımlar
NELER KAZANILACAK? Çözünmüş madde oranını belirten ifadeler yorumlanırken

a) Çözünen madde oranının yüksek (derişik) ve düşük (seyreltik) olduğu çözeltilere örnekler verilecek,
b) Kütlece yüzde, hacimce yüzde ve ppm-derişimleri (ppm ile ilgili hesaplamalara girilmeden) tanıtılacak,
c) Yaygın sulu çözeltilerde çözünenin kütlece ve hacimce yüzde derişimlerine örnekler verilecek (çeşme
suyu, deniz suyu, serum, kolonya, şekerli su),
) ç Kütlece yüzde ve hacimce yüzde derişimleri ile farklı çözeltiler hazırlanacak,
d) Günlük tüketim maddelerinin etiketlerindeki derişime ilişkin verilere dikkat çekilecek,
e) Örnek çözelti hazırlanmasında bilişim teknolojilerinden (animasyon, simülasyon, video vb.) yararlanı-
lacaktır.

2.1.3. ÇÖZÜNMÜŞ MADDE ORANLARINI BELİRTEN İFADELER

Görsel 2.1.20: Okyanus, hava ve bazı kayalar çözeltidir.
Günlük hayatta karşılaştığımız pek çok madde çözeltidir. Okyanuslar
yaklaşık 50 farklı tuz içeren tuz çözeltisi, yeryüzündeki kaya ve mine-
rallerin birçoğu katı çözeltisi, solunan hava gaz çözeltisidir (Görsel
2.1.20). Ayrıca vücuttaki ve hücrelerdeki sıvıların çoğu da çözeltidir.
Çözelti, çözücü ve çözünenden oluşur. Belirli bir miktar çözeltide
bulunan madde miktarı konsantrasyon veya derişim olarak ifade edilir.
Bir çözeltinin derişimi oldukça önemlidir. Örneğin vücutta su ve elekt-
rolit dengesinin düzenlenmesi için kullanılan serumlardaki maddelerin
derişimleri hayati önem taşır.
Vücudun su, tuz ve şeker ihtiyacını karşılayan serumların üzerin-
de “%5 dekstrozˮ veya “%30 dekstrozˮ yazısı görülür (Görsel 2.1.21).
%5 dekstroz ve %30 dekstroz çözeltileri karşılaştırılırsa %5ʼlik seyrel-
tik çözeltiyi, %30'luk derişik çözeltiyi ifade eder. Seyreltik çözelti daha Görsel 2.1.21: Serum %5 ve %30
düşük oranda çözünen madde içerirken derişik çözelti daha fazla mik- dekstroz çözeltisidir.
tarda çözünen madde içerir.

Görsel 2.1.22: Derişik ve seyreltik çözelti
Bir çözeltinin seyreltik mi yoksa derişik mi olduğu birbirleriyle kar-
şılaştırılarak söylenebilir. Bir çay bardağı çaya 1 adet kesme şeker atıl-
dığında seyreltik, 3 adet kesme şeker atıldığında derişik olur. Farklı bir
karşılaştırma 5 adet kesme şekerle yapıldığında bu kez 3 adet kesme
şeker atılan çözelti seyreltik olur. Seyreltik ve derişik kavramları karşı-
laştırılan çözeltiye göre farklılık gösterir (Görsel 2.1.22).

105