Page 24 - Kimya 10 | 4.Ünite

Kimya Her Yerde
Tatlandırıcılar
Hazır gıdanın lezzetini ve aromasını daha çekici hâle getirmek
ve gıdanın tatlı olmasını sağlamak amacıyla kullanılır. Sakız, şeker-
leme, bisküvi, soda, meşrubat, enerji içeceği, diyet ürünü, kolalı
içecek, hazır köfte harcı, et suyu tableti, hazır çorba, cips, kraker,
salam, sosis, hamburger gibi birçok hazır gıdanın üretiminde kulla-
nılır (Görsel 4.2.4). Tatlandırıcılar doğal (pancar şekeri gibi) veya
yapay olabilmektedir. Hazır gıdalarda gıda maliyetini düşürmek için
genellikle sentetik tatlandırıcılar kullanılır. Çünkü yapay tatlandırıcı-
lar, doğal tatlandırıcılara göre daha ucuz ve daha tatlıdır. Görsel 4.2.4: Yapay tatlandırıcılar
Tatlandırıcılar alerjiye, kalp ve sindirim sistemi hastalıklarına, hazır gıdada kullanıl-
maktadır.
tümör oluşumuna ve kanserlere neden olabileceği gibi toksik etki de
göstermektedir. Hamile veya emziren kadınlarda da çeşitli hastalık-
lara neden olabilir. BİLİYOR MUSUNUZ?
Pastörizasyon ve UHT Patojen bakterileri ortadan kal-
Genellikle süt ve süt ürünleri pastörizasyon veya UHT ile işlene- dırmak için düşük sıcaklık-uzun
rek dayanıklı hâle getirilir. süreli pastörizasyon (LTLT) yön-
Pastörizasyon, besinlerdeki mikrobik büyümeyi yavaşlatır fakat temi kullanılarak ürün 30 daki-
o
patojen mikroorganizmaları tamamen yok etmez. Pastörizasyonun ka boyunca 63 Cʼta tutulur. Yük-
amacı kullanma tarihine kadar, pastörize ürünün içinde yaşayan sek sıcaklık-kısa süreli pastö-
patojen sayısını, hastalığa neden olmayacak şekilde azaltmaktır. rizasyon (HTST) işleminde ise
o
UHT işleminde ise sütün yapısındaki bütün mikroorganizmalar 15 saniye boyunca 72 Cʼa kadar
öldürülür. Ürünün raf ömrü artarken besin değeri kaybolur. ısıtılır. Ultra yüksek sıcaklıkta
Günlük hayatta kullanımı her geçen gün artan hazır gıdaları (UHT) pastörizasyonda ise süt ve
seçerken ve tüketirken dikkat etmek gerekir. süt ürünleri 2 saniye boyunca en
o
Hazır gıdalar içlerindeki maddeler nedeniyle insan sağlığına az 138 Cʼa kadar ısıtılır.
zarar verebilir. Başta obezite olmak üzere birçok hastalığa neden
olur. Yeterince vitamin içermedikleri için vücut direncini düşüre-
BESİN DEĞERLERİ
bilir, hafıza gelişimini engelleyebilir. Katkı maddeleri dışında hazır
gıdalarda kullanılan yağlar, genellikle ucuz ve sağlıksız olduğu için Porsiyon Büyüklüğü: 20 g
damar tıkanıklıklarına yol açarak kalp krizine neden olabilir. Birçok Porsiyon Sayısı: 20
katkı maddesi sentetik olduğu için vücutta alerji ve toksik etki gös- Her Porsiyon İçin Miktar (20g)
terebilir. Enerji (kj/kcal) 508 kj/122 kcal
HAZIR GIDA ETİKETLERİNİN ÖNEMİ Yağ 8.96 g
Doymuş Yağ 1.40 g
Hazır gıdalardaki etiketlerde ürünün üretildiği yer, içeriği, besin
Karbonhidrat 5.30 g
değerleri (Görsel 4.2.5), saklanma koşulları gibi birçok bilgi bulun-
duğu gibi üretim ve son kullanım tarihleri de bulunur. Şeker 0.48 g
Ürünün üretim tarihi ürünün ne zaman üretildiği hakkında bilgi Lif 1.62 g
verir. Böylece tüketici, ürünün kendine ulaşıncaya kadar geçen zama- Protein 4.34 g
nı öğrenerek ürünün tazeliğini değerlendirebilir. Sodyum 0.06 g
Son kullanım tarihi, mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve 100 Gram İçin Miktar
bu yüzden kısa bir süre sonra insan sağlığı açısından tehlike oluştu-
Enerji (kj/kcal) 2542 kj/612 kcal
rabilecek gıdaların tüketilebileceği son tarihi gösterir. Son tüketim
Yağ 44.80 g
tarihi geçmiş olan gıdalar güvenilir olmayan gıda olarak kabul edi-
Doymuş Yağ 7.00 g
lir. Tavsiye edilen tüketim tarihi (TETT) ise uygun şekilde saklandı-
ğında, gıdanın özelliklerini koruduğu süreyi gösteren tarihtir. Bu bil- Karbonhidrat 26.50 g
giler dışında gıdanın saklanma koşulları okunarak gıda bu koşularda Şeker 2.40 g
saklanmalı, belirtilen kullanım koşullarına dikkat edilmelidir. Ayrıca Lif 8.10 g
hazır gıdaya bağlı alerjik durumların oluşmaması için gıdanın içeri- Protein 21.70 g
ğine, obeziteyi engellemek için de etiket üzerindeki besin değerleri- Sodyum 0.30 g
ne dikkat edilmelidir.
Hazır gıdalarda bulunan etiket bilgilerine dikkat etmenin sağlık
açısından oldukça önemli olduğu unutulmamalıdır. Görsel 4.2.5: Hazır gıda besin
değerleri

199