Page 23 - Kimya 10 | 4.Ünite

Kimya Her Yerde
Hazır gıdaları seçerken ve tüketirken dikkat edilmesi gereken hu-
NELER KAZANILACAK? suslar açıklanırken

a) Hazır gıdaların doğal gıdalardan başlıca farklarına (koruyucular, renklendiriciler, emülsiyonlaştırıcılar,
tatlandırıcılar, pastörizasyon, UHT sütün işlenmesi) değinilecek,
b) Hazır gıda etiketlerindeki üretim ve son kullanım tarihlerinin önemi vurgulanacak,
c) Koruyucular, renklendiriciler ve yapay tatlandırıcıların kullanılmasının sağlık üzerindeki etkilerine de-
ğinilecek,
) ç Günlük tüketim maddelerindeki katkı maddesi içeriği ve katkı maddesi kodlarına ilişkin okuma parçası
verilecektir.

4.2.1. HAZIR GIDALARI SEÇERKEN VE TÜKETİRKEN
DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
HAZIR GIDALARIN DOĞAL GIDALARDAN FARKLARI
Hızla artan nüfus ve yaşam koşulları, zamandan kazanma, farklı
lezzetleri deneme, tüketme tutkusu, hazırlamak için zahmet gerektir-
memesi, tüketime hazır, ayaküstü tüketilebilir ve el yapımına göre ucuz
olması nedeniyle hazır gıdalar son yıllarda çokça tercih edilmektedir.
Üretiminde hiçbir kimyasal gübre ve katkı maddesi kullanılmayan,
kaynağından elde edildiği gibi kullanılan herhangi bir işlemden geçme-
miş gıda maddelerine doğal gıda denir (Görsel 4.2.1). Doğal gıdalar
oksitlenme, mikroorganizmalar vb. nedenlerle uzun süre saklanamaz.
Görsel 4.2.1: Doğal gıdalar Tüketilmesi kolay, raf ömrü uzun, koruyucu, renklendirici gibi çeşit-
li kimyasallar içeren besin maddelerine hazır gıda denir (Görsel 4.2.2).
Hazır gıdalara bozulmayı önlemek, göze güzel görünmesini sağlamak
amacıyla birçok kimyasal madde katılır. Bu kimyasal maddeler koru-
yucular, renklendiriciler, emülsiyonlaştırıcılar, tatlandırıcılar şeklinde
sınıflandırılabilir.
Koruyucular (Antimikrobiyal Maddeler)
Hazır gıdalarda oluşabilecek bakteri, küf ve maya bozulmasına kar-
şı gıdayı korumak, raf ömrünü uzatmak, doğal renk ve aromayı koru-
mak, pH değerini ayarlamak amacıyla kullanılır. Sosis, salam gibi bir-
çok hazır gıdada kullanılır.
Hazır gıdalarda kullanılan koruyucular nitrit, nitrat, kükürt dioksit,
benzoik asit, propiyonik asit, sorbik asit gibi kimyasallardır. Bu kimya-
Görsel 4.2.2: Hazır gıdalar
sallar kanserojen etkiye sahiptirler.
Renklendiriciler (Gıda Boyaları)
Hazır gıdayı çekici hâle getirmek için kullanılan doğal ve sentetik
kimyasallardır (Görsel 4.2.3). Şekerleme, dondurma, sakız, sosis, reçel
gibi birçok hazır gıdada kullanılır.
Astım, deri döküntüleri, migren, erken doğum, kanser, tiroid tümö-
rü, kromozom zedelenmesi, çocuklarda hiperaktivite, davranış bozuk-
luğu gibi hastalıklara ve aşırı duyarlılığa neden olabilir.
Emülgatörler (Emülsiyonlaştırıcılar)
Genel olarak tüketiciler heterojen gıda görüntüsünden hoşlanmaz-
lar. Bu nedenle hazır gıdalara homojen görüntü kazandırmak için gıda
Görsel 4.2.3: Renklendiriciler (gıda emülgatörleri katılır. Emülgatörler; gıda-su, yağ-su-gıda gibi hetereo-
boyaları)
jen bileşenlerin birbirine karışmasını sağlar. Emülgatörler hazır çorba-
lar, tatlılar gibi birçok hazır gıdada kullanılmaktadır.

198