Page 18 - Kimya 10 | 4.Ünite

Kimya Her Yerde
NELER KAZANILACAK? İlaçların farklı formlarda kullanılmasının nedenlerini açıklanırken

a) Piyasadaki ilaç formlarının (hap, şurup, iğne, merhem) temel özelliklerine değinilecek,
b) Yanlış ve gereksiz ilaç kullanımının insan sağlığına, ülke ekonomisine ve çevreye verdiği zararlar vur-
gulanacaktır.

4.1.5. İLAÇ FORMLARI
İlaç hastalığın tanısı, tedavisi veya önlenmesi için vücuda alınan
veya uygulanan kimyasal maddedir. Vücutta bazı tepkimeler oluştura-
rak vücudun işlevlerini korur, geliştirir veya düzenler. İlaçlar vücutta
oluşturulması istenen fizyolojik ve biyolojik etkiye göre çok farklı form-
larda hazırlanır. Ayrıca ilaçların vücutta uygulanacağı bölgeye göre
farklı formlarda hazırlanması ve vücuda verilmesi gerekir.
İlaçların farklı formlarda oluşunun sebebi;
• Doğru dozda alınmasını sağlamak,
• Etken maddesini dış etkilerden korumak,

• Etken maddeleri mide suyu gibi asidik vücut sıvılarından koru-
mak,
• Etken maddelerin tat ve kokularını maskelemek (baskılama),

• Vücut dokuları içinde istenen bölgeye yerleştirmek,
• İdeal ilaç etkisini sağlamak,
• Vücutta dağılım ve emilimini kontrol etmek,
• İstenilen şekilde çözünmesini sağlamaktır.
İlaçlar hap, şurup, iğne, merhem formunda olabilir. İlaçların farklı
formlarının temel özellikleri aşağıda verilmiştir.
Hap

• Haplar bir veya daha fazla dozda etken madde içerebilir.
• Haplar sert, sıkıştırılmış ilaçlardır.
• Ağız yoluyla vücuda alınır.
• Haplar kolay tanınabilmesi için farklı renk ve şekillerde üretile-
bilir.
• Hapın bileşenlerinin tadını gizlemek, kolay yutulmasını sağla-
mak, çevreye daha dayanıklı hâle getirmek ve raf ömrünü uzat-
mak amacıyla kaplama veya kapsül uygulanabilir (Görsel 4.1.33).
• Yutulan, dil altına uygulanan, emilen, çiğnenen veya suda çözü-
Görsel 4.1.33: Hap formunda ilaçlar
nerek uygulanan türleri vardır.
Şurup

• Konsantre çözeltiler hâlinde hazırlanan sıvı ilaç formudur (Görsel
4.1.34).

• Ağız yoluyla vücuda alınır.
• Aromalı şuruplar, etken maddenin rahatsızlık verici lezzetlerini
baskılamak için uygun bir formdur.
• Genellikle hoş koku ve tadı olan şuruplar süspansiyon ve-
ya emülsiyon hâlinde olabilir. Bu tür ilaçlar kullanılmadan ön-
ce çalkalanarak alınacak etken maddenin şurup içinde dağılması Görsel 4.1.34: Şurup formunda ilaç
sağlanmalıdır.

193