Page 15 - Kimya 10 | 4.Ünite

Kimya Her Yerde
GEZEREK ÖĞRENİN Kâğıt

Çevrenizde bulunan geri dönü- Kâğıt selülozdan, dolayısıyla ağaçlardan elde edilir. Ağaçlar orman-
şüm kuruluşuna ilgili makam- ları oluşturur ve ormanlar dünyanın akciğerleridir. Ormanların oluşu-
lardan izin alarak teknik gezi mu da yıllar gerektirir. Ormanların korunması sera gazlarının salınımı-
düzenleyiniz. Bu kurumlarda nı azaltır. İklim değişiklikleri önlenebilir. Kâğıt kolay dönüştürülebilen
geri dönüşümün nasıl yapıldı- bir malzemedir. Kâğıdın dönüştürülmesi su ve enerji tasarrufu sağlar.
ğını ve nelere dikkat edileceği- Unutulmamalıdır ki dünyadaki kaynaklar sınırsız değildir. Bir
ni öğreniniz. Edindiğiniz bilgile- Kızılderili atasözü, “Dünya bize atalarımızdan miras kalmadı, çocuk-
ri ve fotoğrafları arkadaşlarınızla larımızdan ödünç aldık.’’ der. Her birey geri dönüşüme yeterince katkı
paylaşınız. sağlarsa dünya kaynakları tasarruflu kullanılmış olur ve böylece bizden
sonraki nesiller de kaynak sıkıntısı yaşamaz.

NELER KAZANILACAK? Kozmetik malzemelerin içerebileceği zararlı kimyasallar açıklanırken

Kişisel bakım ve estetik amacıyla kullanılan parfüm, saç boyası, kalıcı dövme boyası ve jöle üzerinde duru-
lacaktır.

4.1.4. KOZMETİK MALZEMELERİN İÇERDİĞİ
ZARARLI KİMYASALLAR
Kozmetik, insan vücudunun bakımı, temizlenmesi ve onu daha
güzel hâle getirmek için kullanılan ürünlerin tümünü kapsar. Her gün
şampuan ve saç kremi, deodorant, nemlendirici ve daha pek çok koz-
metik ürün kullanılır (Görsel 4.1.28). Bu ürünler iyi görünmeyi, güzel
kokmayı sağlar. Ancak bu ürünler kullanıldığında insan en az 200 fark-
lı kimyasala maruz kalır.
Kozmetik ürünlere talep her geçen gün artmaktadır. Peki ya sağlığa
etkileri konusundaki farkındalığımız nedir?
Kozmetik malzemelerde koku vericiler, koruyucular, antioksidan-
lar, ultraviyole emici, nemlendiriciler, yumuşatıcılar, emülgatörler
Görsel 4.1.28: Çeşitli kozmetik
ürünleri ve renk vericiler en yaygın kullanılan katkı maddeleridir. Katkı kim-
yasallarının çoğu tehlikeli ve sağlığa zararlıdır. Örneğin kozmetikler-
de kullanılan koruyucu ve kokuların bazıları toksik ve kanserojendir.
Bu yüzden kullandığımız ürünlerin güvenilirlikleri gözden geçirilmeli-
dir. Kozmetiklerin yapısında yer alan zararlı kimyasallar aşağıdaki gibi
özetlenebilir.
Koruyucular
Kozmetiklere katılan kimyasalların birçoğu ürünün raf ömrünü
uzatmak ve mikroorganizmaların çoğalmasını önlemek için kullanı-
lan kimyasallardır. Bu amaçla en çok paraben ve formaldehit kullanıl-
maktadır. Parabenler, özellikle krem esaslı kozmetik ürünlerindeki en
yaygın koruyucu kimyasallardır. Kremler genellikle su ve yağ içeren
emülsiyonlardan oluşur; su içeren kozmetikler mikroorganizmaların
çoğalmasına daha yatkın olduğundan paraben kullanılmaktadır.
Paraben toksik etkiye sahiptir. Quaternium-15 gibi formaldehit açı-
ğa çıkaran kimyasallar tırnak ürünleri, saç boyası, şampuanlar, maska-
ra ve farlarda kullanılır. Formaldehit kanserojen ve tahriş edici özellikte
bir madde olduğundan pek çok ülkede kullanımı yasaklanmıştır.
Ağır metal
Kozmetik ve kişisel bakım ürünlerine boyar maddelerden ağır
metaller geçebilir. Kozmetik ürünlerinde tespit edilen en yaygın ağır

190