Page 32 - Kimya 11 | 2.Ünite

Gazlar
Su Üzerinde Toplanan Gazlar

Görsel 2.4.3: Sis

Atmosfer N , CO , O gibi birçok gazdan oluşan gaz karışımıdır.
2
2
2
Atmosferi oluşturan gazlardan biri de su buharıdır. Atmosferdeki su
buharını günlük yaşantımızda gece ve gündüz sıcaklık farkının fazla
olduğu dönemlerde görmek mümkündür. Sis adı verilen meteorolojik
olayda yatay görüş mesafesi 100 mʼnin altına düşebilir (Görsel 2.4.3).
Atmosferdeki su buharının yoğuşması veya donarak kristalleşmesi so-
nucu ortaya çıkan çok küçük su damlacıkları ya da buz kristalleri sis ve
çiyi oluşturur.
Kapalı kapta bulunan su, atmosferde olduğu gibi her sıcaklıkta bu-
harlaşır. Kapalı kaptaki su bir süre bekletildiğinde buhar moleküllerinin
sayısı artar. Artan buhar moleküllerinin bazılarının kinetik enerjisinin
Görsel 2.4.4: Doygun buhar basıncı
azalması sonucu buhar yoğuşur. Bir süre sonra buharlaşan su miktarı ile
yoğuşan buhar miktarı dengelenir. Bu olaya suyun doygun buhar ba-
sıncı ya da denge buhar basıncı denir (Görsel 2.4.4). Doygun buhar
basıncı sıcaklığa bağlı olarak değişir. Bir denge durumu olduğu için ha-
cim artışı ya da azalışı doygun buhar basıncını etkilemez. Su bulunan
bu kaba suda çözünmeyen ve suyla tepkime vermeyen bir gaz eklenirse
su yüzeyindeki gaz basıncı, eklenen gazın kısmi basıncı ile suyun doy-
gun buhar basınçları toplamına eşit olur.
Daltonʼun Kısmi Basınçlar Yasası su üzerinde toplanan gazların hac-
mini ve basıncını hesaplamak için de kullanılır. Laboratuvarda gazla-
rın su üzerinde toplanması yaygın olarak kullanılan yöntemlerden biri-
dir. Bu yöntem kimyasal reaksiyonlar sonucunda açığa çıkan gazları saf
olarak elde etmek için kullanılır. Bu yöntemin kullanılabilmesi için elde
edilmek istenen gazın su ile tepkime vermemesi ve suda çözünmemesi
gerekir. Örneğin laboratuvarda O eldesinde kullanılan yöntemlerden
2
biri de potasyum kloratın (KClO ) ısıtılmasıdır. Potasyum klorat ısıtıldı-
3
ğında oksijen gazı açığa çıkar.
ısı
2KClO (k) 2KCl(k) + 3O (g)
3
2

Açığa çıkan oksijen gazı su dolu dereceli silindir (mezür) içinde top-
lanır. Dereceli silindirde toplanan gazın basıncı oksijen gazından ve su-
yun buhar basıncından kaynaklanır (Görsel 2.4.5.a,b). Oksijen gazının
Gazlar su üzerinde top- kısmi basıncı ile su buharının kısmi basıncının toplamı toplam gaz ba-
Görsel 2.4.5:
lanır, toplanan gaz su ile sıncını verir.
yer değiştirir. P = P + P H O
O
T
2
2

106