Page 8 - Kimya 11 | 4.Ünite
P. 8
Kimyasal Tepkimelerde Enerji
Uluslararası birim sisteminde (SI) entalpi, kj (kilojoule) veya kj/
mol (kilojoule/mol) cinsinden hesaplanır.
Bir tepkimenin entalpi değişimi
• Tepkimedeki maddelerin fiziksel hâline,
• Tepkime ortamının sıcaklık ve basıncına,
• Tepkimedeki madde miktarına bağlıdır. Tepkimenin entalpi deği-
şimi izlenen yola ve katalizöre bağlı değildir.
• Tepkimede izlenen yol ∆H değerini değiştirmez. Bir tepkimenin
entalpi farkı tepkimenin yalnızca ilk ve son hâline bağlıdır. Bir
tepkime farklı yollardan gerçekleşebilir. Tepkimenin tek basamak-
ta ya da art arda izlenen birkaç basamakta gerçekleşmesi, sonucu
değiştirmediği için tepkime entalpisini değiştirmez. Örneğin ze-
min katta bulunan bir birey 3. kata gitmek istiyorsa farklı yollar-
dan bu kata ulaşabilir, çıktığı yükseklik değişmez.
• Tepkimede katalizör (tepkimeyi hızlandıran madde) kullanılma-
BİLİYOR MUSUNUZ?
sı ∆H değerini değiştirmez, sadece tepkimenin süresini değiştirir.
Ara hâller ne olursa olsun bir Kimyasal tepkimeler sırasındaki ısı alışverişi tepkimenin incelenme-
sistemin durumunun sadece sinde önemli bir yer tutar. Bütün kimyasal tepkimelerde ürünlerin top-
başlangıç ve son hâllerine bağlı lam entalpisi girenlerin toplam entalpisinden farklıdır. Tepkimeye giren
olmasına hâl fonksiyonu denir. ve tepkime sonunda oluşan maddelerin entalpilerinin farklılığı tepki-
Maddenin bulunduğu hâle nasıl menin ısı alarak veya ısı vererek gerçekleşmesine neden olur.
geldiği, izlediği yol değil o anda- Entalpi bir hâl fonksiyonu olduğu için miktarı doğrudan ölçülemez.
ki hâli ile ilgili özellik belirtir. Ancak sistemin ilk ve son hâlleri arasındaki entalpi farkı ölçülebilir. Bu
nedenle entalpi değişiminden (∆H) söz edilir. Bir tepkimenin entalpi
değişimi
∆H = ürünlerin entalpi toplamı – girenlerin entalpi toplamı
∆H =ΣH ürünler – ΣH girenler şeklinde gösterilir.
Sabit basınçta sistem dışarıdan ısı aldığında sistemin entalpisi artar.
Sistemden dışarıya ısı verilirse sistemin entalpisi azalır.
Endotermik tepkimelerde oluşan ürünlerin entalpileri toplamı, tep-
kimeye giren maddelerin entalpileri toplamından daha büyük olduğu
için ΔH “+ˮdır ve sistem ısı alır.
Örneğin X + Y + ısı Z + T tepkimesi için
H ürün > H giren ∆H = H ürün – H giren formülüne göre
∆H > 0 olur yani ∆H değeri “+ˮ işaretlidir.
Endotermik tepkimelerde entalpi değişimi
X + Y + 70 kj Z + T veya
X + Y Z + T ∆H = +70 kj
şeklinde ifade edilir. Endotermik tepkimelerde tepkimenin sürekliliği
için ısı gereklidir. Isı kesildiğinde tepkime durur. Bu nedenle endoter-
mik tepkimeler genellikle istemsizdir, kendiliğinden gerçekleşmez.
Ekzotermik tepkimelerde oluşan ürünlerin entalpileri toplamı, tep-
kimeye giren maddelerin entalpileri toplamından daha küçük olduğu
için ΔH “–ˮdir ve sistem ısı verir.
Örneğin Z + T X + Y + ısı, tepkimesi için
H ürün < H giren ∆H = H ürün – H giren formülüne göre
∆H < 0 olur yani ∆H değeri “–ˮ işaretlidir.
166
