Page 22 - Kimya 12 | 1.Ünite

1. ÜNITE: KIMYA VE ELEKTRIK

Bilgi Kutusu 1.3.1. Standart Yarı Hücre İndirgenme Potansiyelleri
o
Bağıl olarak hesaplanan stan- Bir yarı hücrenin 25 C sıcaklık ve 1 atm basınçlı ortamda indirgenme
dart elektrot potansiyelleri, eğiliminin ifade edildiği sayısal değere o yarı hücrenin standart elekt-
1953 yılında Stokholm’de yapı- rot potansiyeli denir. Bu değere voltaj ya da standart indirgenme
o
lan IUPAC (Uluslararası Temel potansiyeli de denir ve E sembolüyle gösterilir.
ve Uygulamalı Kimya Birliği) Standart şartlarda anot ve katot yarı hücrelerinde gerçekleşen yarı
Kongresi’nde alınan kararla tepkimelerin taraf tarafa toplanması pil tepkimesini, iki yarı tepkimenin
indirgenme potansiyeli olarak potansiyellerinin toplamı ise pil potansiyelini verir. Örneğin Mg-Fe pili-
kullanılmaya başlanmıştır.
nin potansiyeli aşağıdaki gibi hesaplanır.

2+
Anot tepkimesi: Mg(k) Mg (suda) + 2e – E o ykü . = , 2372 V
2+
–
Katot tepkimesi: Fe (suda) + 2e Fe(k) E o ind . =- , 0440 V
Pil tepkimesi: Mg(k) + Fe (suda) Mg (suda) + Fe(k)
2+
2+
o
E = , 1932 V
pil
Pil potansiyelinin hesaplanabilmesi için yarı tepkimelerin potansiyel-
lerinin bilinmesi gerekir. Ancak yarı tepkimeler tek başına gerçekleş-
mediğinden potansiyelleri de tek başına mutlak olarak hesaplanamaz.
Bu sorunu gidermek için Standart Hidrojen Elektrodu (SHE) referans
elektrot olarak seçilmiş ve indirgenme potansiyeli sıfır kabul edilmiştir.
Diğer bütün elektrot potansiyelleri referans elektrot olan SHE’ye göre
hesaplanmıştır.

1.3.2. Standart Hidrojen Elektrodu

SHE standart şartlarda 1M’lık HCl çözeltisine batırılmış platin meta-
linin üzerine 1 atm basınç yapan H gazı gönderilerek oluşturulan
2
elektrottur.

Elektrot olarak kullanılacak madde; katı hâlde ve elektron iletimini sağ-
lamak için iletken olmalıdır. Oysa hidrojen, oda sıcaklığında gaz hâlinde
olduğundan elektrot olarak kullanılamaz. Bu nedenle SHE’de elektron
iletimini sağlayabilecek bir soy metal olan platin kullanılır (Şekil 1.8).

Plat�n tel
Gaz SHE’nin referans kabul edilmesinin başlıca nedenleri şunlardır:
g�r�ş�
H gazı �çeren • Hazırlanması kolaydır.
2
cam tüp
• Aşınma gerçekleşmediğinden birçok defa kullanılabilir.
P = 1 atm
H 2
• SHE’de gerçekleşen tepkime, yükseltgenme ya da indirgenme
yarı tepkimesi şeklinde yazılabilir.
Pt(k) elektrot
H + Cl –
o
25 C 1M HCl(suda) SHE potansiyeli; sıcaklığa, çözelti derişimine ve hidrojen gazının
Şekil 1.8: Standart Hidrojen basıncına bağlıdır.
Elektrodu
Metallerin standart indirgenme potansiyellerini bulmak için standart
indirgenme potansiyeli bulunacak metalle SHE’nin oluşturacağı elekt-
rokimyasal pilin potansiyeline bakılır.

34 12. SINIF KIMYA