Page 22 - Kimya 9 | 3. Ünite

Kimyasal Türler Arası Etkileşimler

Kovalent bağ H molekülü gibi aynı atomlar arasında veya HCI
2
gibi farklı atomlar arasında gerçekleşebilir. Aynı atomlar arasında
gerçekleşen kovalent bağa apolar kovalent bağ, farklı atomlar ara-
sında gerçekleşirse polar kovalent bağ olarak sınıflandırılabilir.

Polar Kovalent Bağ
HCl gibi farklı ametal atomları arasında elektronların ortaklaşa
kullanılması ile oluşur. Farklı ametal atomlarının elektronegatiflik de-
ğerleri de farklıdır. Bu nedenle ortak kullanılan elektronlar elektone-
gatifliği fazla olan atom tarafından daha çok çekilir (Görsel 3.3.7).
Elektronegatifliği daha fazla olan atom tarafı kalıcı kısmi negatif (-δ) Görsel 3.3.7: HCl molekülünde ortak
yükle yüklenirken diğer atom kalıcı kısmi pozitif (+δ) yükle yüklenir. kullanılan elektronlar Cl
Böylece kalıcı olarak (+) ve (-) iki kutup oluşur. Bu tür bağa polar atomu tarafından daha
kovalent bağ (kutuplu kovalent bağ) denir. Polar kovalent bağ içeren fazla çekilir.
örnek verilebilir.
moleküllere; H 2 O, BH 3 , NH 3 , CH 4 , CO 2
Apolar Kovalent Bağ
H 2 gibi aynı ametal atomları arasında ortak kullanılan elektronla-
rın eşit olarak çekilmesiyle oluşan bağa apolar (kutupsuz) kovalent
bağ denir. Aynı tür atomların elektronegatiflik değerleri aynı oldu-
ğundan ortak kullanılan elektronlar her iki atom tarafından eşit çe-
kilir (Görsel 3.3.8). Elektron yük yoğunluğu eşit dağıldığı için kutup
oluşmaz bu nedenle kutupsuz yani apolar kovalent bağ denir. Apolar
kovalent bağ içeren moleküllere; N 2 , O 2 , Cl 2 örnek verilebilir.
Görsel 3.3.8: H 2 molekülünde ortak
kullanılan elektronlar,
MOLEKÜLLERİN LEWİS YAPISI POLARLIK VE APOLARLIK
her iki atom tarafın-
Molekülün Lewis yapısı; o molekülün polar mı, apolar mı olduğu-
dan da eşit çekilir.
nu anlamamızı sağlar.
Apolar kovalent bağ içeren bir molekülde ortak kullanılan elektronlar
her iki atom tarafından eşit olarak çekildiğinden elektron yük yoğun-
luğu dengeli dağılır ve moleküldeki atomlar arasında kalıcı pozitif ve
negatif kutuplar oluşmaz. Bu nedenle molekül apolardır. Eğer mole-
külde elektron yük dağılımı dengeli değilse ve bir atom üzerinde yo-
ğunlaşmışsa bu durumda elektron yük yoğunluğunun çok olduğu ta-
rafta kalıcı negatif kutup, diğer taraftada kalıcı pozitif kutup oluşaca-
ğı için molekül polar olur. ?
Polar kavalent bağ içeren her molekül polar olacak diye bir kural BİLİYOR MUSUNUZ?
yoktur. Molekül polar kovalent bağ içerdiği hâlde elektron yük dağılı- Molekülde çok bağ yapan ve
mı dengeli (simetrik) bir şekilde gerçekleşmişse apolar olabilir. merkezde yer alan atoma mer-
Bir molekülün polar mı, apolar mı olduğunu anlamak için aşağı- kez atomu denir. Merkez ato-
daki basamaklar takip edilebilir: mun üstünde ortaklanmamış
1. Atom numaralarından yararlanarak molekülün Lewis yapısı elektron çifti varsa molekül po-
çizilir. lar, ortaklanmamış elektron çifti

2. Lewis yapısına bakılarak molekül içi bağlar polar mı, apolar yoksa molekül apolar olur.
mı belirlenir.
3. Molekülde polar kovalent bağ yoksa molekül apolardır.
4. Molekülde polar kovalent bağ varsa moleküldeki elektron yo-
ğunluğunun dengeli dağılıp dağılmadığına bakılır. Elektron
yoğunluğu dengeli dağılmış ise molekül apolar, dengeli dağıl-
mamış ise molekül polardır.

117