Page 212 - Dört Dörtlük AYT Biyoloji

TARİH XIX ve XX. Yüzyılda Değişen Sosyoekonomik Hayat ÇÖZÜMLÜ SORULAR

4. İnsanların rahat yaşama isteği, başkent İstanbul’u her 5. Lâle Devri’nden itibaren diplomatik, ticari, kültürel
zaman önemli bir cazibe merkezi yapmıştır. XIX. yüz- alanlarda artan ilişkilerle birlikte Avrupa kökenli pek
yılda taşradan göçler öylesine artmıştı ki İstanbul’a giriş çok eşya da kullanılmaya başlanmıştır. Modernleşme
ve yerleşim denetim altına alınmaya çalışılmıştır. adına yapılan girişimler, Osmanlı Devleti’nin tüketim
alışkanlıklarında da farklılıklar meydana getirmişti.
Osmanlı Devleti'nin yurt içi seyahatleri kontrol al-
tında tutmak ve İstanbul’ a yapılan seyahatleri kont- Buna göre Osmanlı Devleti’nde var olan elit ke-
rol altına almak için uyguladığı belgeye verilen isim sim giyim, kuşam ve toplumsal yaşamda daha çok
aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak hangi Avrupa ülkesindeki gelişmelerden etkilen-
verilmiştir? miştir?
A) Nisan-ı şerif A) Almanya B) İngiltere C) İtalya
B) Esham senedi
D) Avusturya E) Fransa
C) Kaime-i Mutabere
Çözüm:
D) Mürur Tezkiresi
Metinde verilen bilgilerde de görüldüğü gibi modernleş-
E) Tekalif-i Millîye
me adına yapılan girişimler, Osmanlı Devleti'nin tüke-
tim alışkanlıklarında da farklılıklar meydana getirmiştir.
Çözüm: Istanbul'da XVIII. yüzyılın ortalarından itibaren "Frenk
modası" yavaş yavaş hissedilmeye başlanmış; Batı
MÜRUR TEZKİRESİ: Osmanlı Devleti’nde ülke içinde
tarzı mobilyalar, döşemeler, ev düzenlemeleri toplum-
seyahat etmek ve İstanbul’a gitmek için alınan izin ve
da popüler hâle gelmiştir. Özellikle Fransa'dan gelen
geçiş belgesi; bir nevi iç pasaport. Bu uygulama gelişigü-
hediyeler, gravürler, saatler, çeşitli aletler, kumaşlar,
zel yerleşimleri, vergi ihlalini, kaçak işçi ve işsiz akınını
mobilyalar, mikroskop, teleskop gibi eşyalar Osmanlı
önlemeye yöneliktir. Bir yıl için geçerli olan bu tezkerede
toplumun dönüştürmeye başlamıştır.
kişinin tüm kimlik bilgileri, nereye ve neden gittiği yazılır-
dı. Tezkerede ayrıca yolcuların korunmaları ve rahatsız Cevap: E
edilmemeleri için uyarılar da yer alırdı. Seyahat belge-
lerinin hazırlanmasındaki diğer önemli sebep devletin
güvenliğini sağlamaktır. 1908'de II. Meşrutiyet'in ilanı ile
birlikte kişisel özgürlüğe aykırı olduğu gerekçesiyle kal- 6. Osmanlı Devleti’nde tüketim kalıplarının değişme-
dırılmıştır. sinde rol oynayan;
Her türlü seyahatte özellikle İstanbul'a yapılan seyahat- I. devletin tüketime geleneksel bakışının değişimi,
lerde bu tezkerenin edinilmesi zorunlu kılınmıştır.
II. klasik tüketim anlayışını sürdürmenin korunmak is-
tenmesi,
Cevap: D III. ihtiyaç duyulan ve hayatı sürdürebilecek kadar eş-
yaya sahip olunması

gibi tutumlardan hangileri tüketimde “kanaat” ve
israftan kaçınma amaçlarının hedeflendiğini göste-
rir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

Çözüm:
Osmanlı tüketimi kalıplarının değişmesinde I. öncülde
verilen “devletin tüketime geleneksel bakışının değişi-
mi, kanaat ve tüketimde israftan kaçınma amacını he-
deflediği söylenemez. II. ve III. öncülde verilen tutumlar
ise kanaat ve tüketimde israftan kaçınma amacını he-
deflediği söylenebilir.
Cevap: D

212 213