Page 215 - Dört Dörtlük AYT Tarih

ÇÖZÜMLÜ SORULAR XIX ve XX. Yüzyılda Değişen Sosyoekonomik Hayat TARİH

13. XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde toplumda kamuoyu 15. XIX. yüzyılda taşradan göçler öylesine artmıştı ki
oluşturmak ve toplumu kontrol altında tutabilmek için İstanbul’a giriş ve yerleşim denetim altına alınmaya ça-
basın çok önemli bir unsurdu. Zamanla basın-yayın lışılmış hatta bunun için bir çeşit pasaport olan mürur
sektöründe gelişmeler arttıkça bu gücü kontrol altında tezkiresi uygulaması başlatılmıştır. Bütün önlemlere
tutabilmek için birtakım düzenlemeler yapılması zorun- rağmen başkente yapılan göçlere ve şehrin plansız bir
lu hâle geldi. şekilde büyümesine engel olunamamıştır.

Buna göre Osmanlı Devleti'nde basın-yayın faali- Bu durumun ortaya çıkmasında;
yetlerini kontrol altına almak için aşağıdaki düzen-
I. İstanbul’un coğrafi konumu,
lemelerden hangisi yürürlüğe konmuştur?
II. Yöneticilerin aldıkları kararı uygulamada tutarsızlık-
A) Mecelle-i Ahkamı Adliye ları,
B) Halepa Fermanı III. İstanbul’un dinî merkez oluşu
C) Maârif-i Umûmiye Nizamnamesi gibi özelliklerinden hangileri etkili olmuştur?
D) Men-i İrtikap Kanunnamesi A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

E) Matbuat Nizamnamesi
D) II ve III E) I, II ve III

Çözüm: Çözüm:
Türkiye’de süreli yayınların başlangıç noktası Takvim-i Sorunun yönlendirme bölümünde verilen bilgilere ba-
Vekâyi’nin 1 Kasım 1831 tarihinde yayınlanması olarak kılarak I. öncülde verilen” İstanbul’un coğrafi konumu,”
kabul edilse de Türkçe basının canlanması 1860 yılın- ve II. öncülde verilen “Yöneticilerin aldıkları kararı uy-
dan sonradır. 1860 yılından sonra hareketlenen Türkçe gulamada tutarsızlıkları,”bu durumun ortaya çıkmasına
süreli yayınlar beraberinde bir basın kanununun da ya- gerekçe olarak gösterilebilir. III. öncülde verilen özellik
pılmasını zorunlu hâle getirmiş ve 1864 yılında ilk basın ise bu durumun ortaya çıkma nedeni değildir.
kanunumuz olan 1864 Matbuat Nizamnâmesi hazırlan- Cevap: C
mıştır.
Cevap: E
16. Osmanlı Devleti’nde tarımda makineleşme oranı XIX.
yüzyılın sonlarından itibaren yükselmeye başlamıştır.
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nde tarım-
da makineleşmenin sonuçları arasında yer almaz?

A) Ekilen arazi miktarının artması
B) Tarımsal üretimde hayvan kullanımında azalmalar
14. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nin sana-
görülmesi
yileşememesinin sebeplerinden biri değildir?
C) Otlak, mera ve orman arazilerinde küçülmeler yaşan-
A) Sermaye birikiminin yetersizliği ması
B) Yetişmiş personel eksikliği D) Ürün maliyetlerinin yükselmesi
C) Ülkenin zengin yer altı kaynaklarına sahip olması E) Tarım işçisi kullanımının azalması
D) Kapitülasyonların varlığı
E) Osmanlı Devleti’nin merkantilizm karşıtı politikalar Çözüm:
izlemesi
Tarımda makineleşmeye bağlı olarak; ekilen arazi mik-
Çözüm:
tarı artar, tarımsal üretimde hayvan kullanımında azal-
A, B, D ve E seçeneklerindeki ifadeler Osmanlı sanayisi malar görülür, otlak, mera ve orman arazilerinde küçül-
önünde birer engeldir. C seçeneğinde belirtilen ülkenin meler yaşanır, tarım işçisi kullanımı azalır.
zengin yer altı kaynaklarına sahip olması bilgisi sanayi- D seçeneğindeki bilginin aksine ürün maliyetleri yüksel-
leşme önünde bir engel değildir. Tam tersine sanayileş- mez, düşer.
meye katlı sağlar.
Cevap: D
Cevap: C

5