Page 217 - Dört Dörtlük-AYT-Tarih

ÇÖZÜMLÜ SORULAR XIX ve XX. Yüzyılda Değişen Sosyoekonomik Hayat TARİH

13. XIX. yy da Osmanlı Devleti'nde toplumda kamuoyu 15. XIX. yüzyılda taşradan göçler öylesine artmıştı ki
oluşturmak ve toplumu kontrol altında tutabilmek için İstanbul’a giriş ve yerleşim denetim altına alınmaya ça-
basın çok önemli bir unsurdu. Zamanla Basın- yayın lışılmış hatta bunun için bir çeşit pasaport olan mürur
sektöründe gelişmeler arttıkça bu gücü kontrol altında tezkiresi uygulaması başlatılmıştır. Bütün önlemlere
tutabilmek için birtakım düzenlemeler yapılması zorun- rağmen başkente yapılan göçlere ve şehrin plansız bir
lu hâle geldi. şekilde büyümesine engel olunamamıştır.

Buna göre Osmanlı Devleti'nde basın-yayın faali- Bu durumun ortaya çıkmasında;
yetlerini kontrol altına almak için aşağıdaki düzen-
I. İstanbul’un coğrafi konumu,
lemelerden hangisi yürürlüğe konmuştur?
II. Yöneticilerin aldıkları kararı uygulamada tutarsızlık-
A) Mecelle-i Ahkamı adliye ları,
B) Halepa Fermanı III. İstanbul’un dinî merkez oluşu
C) Maarif-i umumiye Nizamnamesi gibi özelliklerinden hangisi etkili olmuştur?
D) Men-i İrtikap Kanunnamesi A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

E) Matbuat Nizamnamesi
D) II ve III E) I, II ve III

Çözüm: Çözüm:
Türkiye’de süreli yayınların başlangıç noktası Takvim-i Sorun yönlendirme bölümünde verilen bilgilere bakıla-
Vekâyi’nin 1 Kasım 1831 tarihinde yayınlanması olarak rak I. öncülde verilen” İstanbul’un coğrafi konumu,” ve
kabul edilse de Türkçe basının canlanması 1860 yılın- II. öncülde verilen “Yöneticilerin aldıkları kararı uygula-
dan sonradır. 1860 yılından sonra hareketlenen Türkçe mada tutarsızlıkları,”bu durumun ortaya çıkmasına ge-
süreli yayınlar beraberinde bir basın kanununun da ya- rekçe olarak gösterilebilir. I. öncülde verilen özellik ise
pılmasını zorunlu hâle getirmiş ve 1864 yılında ilk basın bu durumun ortaya çıkma nedeni değildir.
kanunumuz olan 1864 Matbuat Nizamnâmesi hazırlan- Cevap: C
mıştır.
Cevap: E
16. Osmanlı Devleti’nde tarımda makineleşme oranı XIX.
yüzyılın sonlarından itibaren yükselmeye başlamıştır.
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nde tarım-
da makineleşmenin sonuçları arasında yer alması
beklenemez?
A) Ekilen arazi miktarının artması
14. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nin sana- B) Tarımsal üretimde hayvan kullanımında azalmalar
yileşememesinin sebeplerinden biri değildir? görülmesi

A) Sermaye birikiminin yetersizliği C) Otlak, mera ve orman arazilerinde küçülmeler yaşan-
ması
B) Yetişmiş personel eksikliği
D) Ürün maliyetlerinin yükselmesi
C) Ülkenin zengin yer altı kaynaklarına sahip olması
E) Tarım işçisi kullanımının azalması
D) Kapitülasyonların varlığı

E) Osmanlı Devleti’nin Merkantalizm karşıtı politikalar
izlemesi Çözüm:

Çözüm: Tarımda makineleşmeye bağlı olarak; ekilen arazi mik-
tarı artar, tarımsal üretimde hayvan kullanımında azal-
A, B, D ve E seçeneklerindeki ifadeler Osmanlı sanayisi malar görülür, otlak, mera ve orman arazilerinde küçül-
önünde birer engeldir. C seçeneğinde belirtilen ülkenin meler yaşanır, tarım işçisi kullanımı azalır.
zengin yer altı kaynaklarına sahip olması bilgisi sanayi-
leşme önünde bir engel değildir. Tam tersine sanayileş- D seçeneğindeki bilginin aksine ürün maliyetleri yüksel-
meye katlı sağlar. mez, düşer.
Cevap: C Cevap: D

215