Page 62 - 3 ADIM AYT TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI
P. 62
İslamiyet Öncesi Türk Şiiri,
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI Geçiş Dönemi Eserleri ÇÖZÜMLÜ SORULAR
5. on birimde rahmet-deryâ tolup taştı 6. Bir olan Allah adıyla söze başladım
allah didim şeytân mindin yırak kaçtı Yaratan, yetiştiren, göçüren Allah’ım
hây u heves mâ vü menlik turmay köçti
Binlerce övgüyle senalar ona
on ikide bu sırlarını kördüm muna
Son yok ulu, bir Allah’ıma
...
on üçümde nefs hevânı kolga aldım
Diledi, yarattı tüm varlıkları
nefs başığa yüz ming belâ karmap saldım
Bir kez ol dedi, oldu hepsi
tekebbürni yirge urup basıp aldım
on törtümde tofrak-sıfat boldum muna Tüm yaratılmışların onunla işi
(...) İhtiyacı yok, yok onun eşi
Geçiş Dönemi eserlerinden alınan bu parça için ...
aşağıdakilerden hangisi söylenemez ?
Bu dizeler Yusuf Has Hacip tarafından kaleme alınan
A) Dinî zihniyet hakkında bilgi verir. Kutadgu Bilig'den alınmıştır. Dizelerde Allah'ın birliği ve
B) İslamiyet öncesi dil özellikleri görülür. yüceliği anlatılmıştır.
C) 12’li duraksız hece ölçüsü ile yazılmıştır. Buna göre dizelerin nazım türü aşağıdakilerden
D) Divân-ı Hikmet ’ten alınmıştır. hangisidir?
E) Dünya zevklerinden arınma anlatılmıştır. A) Naat
B) Methiye
Çözüm: C) Tevhit
“Allah” kelimesi ile dönemin dinî zihniyeti hakkında bilgi D) Hikmet
ediniriz. “köçti, kördüm” İslamiyet öncesine ait dil özel- E) İlahi
likleridir. Geçiş Dönemi eseri olması, tasavvuf konusu
işlenmesi, konusu incelendiğinde Divan-ı Hikmet ’ten
alındığını söyleyebiliriz. “on birimde, on ikide, on üçüm- Çözüm:
de, on törtümde” ifadeleri şiirin tamamıyla birleştiğinde
Devlet büyüklerini övmek için yazılan şiirlere methi-
aşamalı olarak nefsin terbiye edilmesini anlatır. Bu ne-
ye, Hz. Muhammet’i övmek amacıyla yazılan şiirlere
denlerle A, B, D ve E seçeneklerini söylemek mümkün-
naat denir. Yesevilik tarikatına ait şiirlere ve Ahmet
dür. Şiirde 12’li duraklı hece ölçüsü kullanılmıştır.
Yesevi’nin şiirlerine hikmet adı verilir. Allah’ı övmek ona
Cevap: C olan sevgiyi dile getirmek için veya peygamber sevgisi-
ni anlatmak için yazılan ve ezgili olarak söylenen tek-
ke edebiyatı nazım türüne ilahi denir. Verilen beyitler
Allah'ın birliği ve yüceliğini anlatmak amacıyla yazıldığı
için münacat bölümünden alınmıştır.
Cevap: C
62 63
