Page 28 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT TARİH

TARİH İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası ÇÖZÜMLÜ SORULAR

14. Attila'nın oğulları olan İlek, Dengizik ve İrnek’in, ba- 15. İlk Türk devletlerinde ülkenin yönetimi, Hunlardan iti-
balarının ölümünün ardından Hun İmparatorluğu'nun baren devlet yönetiminde kolaylık sağlamak amacıyla
topraklarını ve vasal halklarını kendi aralarında bölüş- doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrılmıştır. İkili teşkilat-
meleri sürecinde çıkan gerginlik zamanla çatışmalara lanma denilen bu sistemde, daima bir tarafın hâkimi-
dönüştü. yet üstünlüğü tanınmıştır. Buna göre kağan, doğuda
otururken batının yönetimi hükümdar ailesinden önde
Avupa Hun İmparatoru Attila’nın ölümünden sonra gelen bir kişiye, genelde kağanın kardeşine bırakmış-
oğulları arasında yaşanan taht mücadelesinin daya- tır. Batı’daki yabgu unvanlı yönetici, Doğu’daki kağa-
nağı aşağıdaki hangi kavramla açıklanabilir? na bağlı olarak töre hükümlerini yürütmüştür. Örneğin
Mukan Kağan, bütün Kök Türk Devleti’nin hükümdarı
A) İkili Teşkilat
olmakla beraber daha çok devletin doğu kısmıyla ilgi-
B) Cihan Hakimiyeti Ülküsü
lenmiştir. Batı kısmını ise devletin kuruluşundan itiba-
C) Toplumsal yapı ren İstemi Yabgu idare etmiştir. Yabgu unvanını taşıyan
İstemi, bütün icraatını doğudaki kağanlık adına yapmış-
D) Kut Anlayışı
tır. Fakat yabgu karar ve icraatında tamamen serbesttir.
E) Ülüş hakkı Tıpkı bir devlet başkanı gibi o da elçiler göndermiş, ka-
bul etmiş ve başka devletlerle anlaşmalar yapmıştır.
Buna göre İlk Türk devletlerinde ülkenin yönetimi
Çözüm: ile ilgili;
I. Ulusçuluk anlayışının etkili olduğu,
Sorunun öncülünde verilen bilgiler değerlendirildiğinde II. İkili teşkilat yapısının uygulandığı,
bu bilgilerin D seçeneğinde verilen Kut Anlayışı’na ait
III. Kut anlayışına göre hareket edildiği
olduğu görülür. Kut Anlayışı: Tengri tarafından kağana
verilen yönetme yetkisi olup, gibi yargılarından hangilerinin uygulandığı söyle-
nebilir?
A seçeneğinde verilen İkili Teşkilat: Yönetim kolaylığı
sağlayan doğunun kağan ve batının kağanın akrabaları A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
tarafından yönetilmesi,
B seçeneğinde verilen Cihan Hakimiyeti Ülküsü: Türk D) I ve II E) I,II ve III
kağanının bütün dünyaya düzen getirme ülküsü,
C seçeneğinde verilen Türk Hanedan Anlayışı:Kağanın
ölümünden sonra onun hanedanına ait erkek üyelerin Çözüm:
tahta geçme hakkının bulunması,
E seçeneğinde verilen Ülüş hakkı:Tengri tarafından
kağana verilen ekonomik güç şeklinde tanımlanır. Sorunun yönlendirme bölümünde verilen bilgilerden I.
Böylece sorunun cevabına ulaşılır. öncülde verilen “Ulusçuluk anlayışının etkili olduğu ” ve
III. öncülde verilen “Kut anlayışına göre hareket edildiği”
yargılarına ulaşılamaz. II. öncülde verilen” İkili teşkilat
yapısının uygulandığı” yargısına ise sorunun yönlendir-
Cevap: D
me bölümündeki “ülkenin yönetimi, Hunlardan itibaren
devlet yönetiminde kolaylık sağlamak amacıyla doğu ve
batı olmak üzere ikiye ayrılmıştır. İkili teşkilatlanma de-
nilen bu sistemde, daima bir tarafın hâkimiyet üstünlüğü
tanınmıştır.” Şeklindeki bilgi ile ulaşılır.

Cevap: B

27
26 27