Page 24 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT TARİH

TARİH İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası ÇÖZÜMLÜ SORULAR

3. İlk Türk devletleri, boy birliği şeklinde ortaya çıkmıştır. 4. Boylar konfederasyonu üzerinde yükselen ilk Türk dev-
İlk Türk toplumunun sosyal yapısı; oguş (aile), urug (ai- letleri, boylar arasında birlikteliği sağladıkları dönemler-
leler birliği), boy (ok), budun (millet) ve il (devlet) şeklin- de güçlerinin zirvesine ulaşmıştır. İlk Türk devletlerinin
de birbirine sıkı sıkıya bağlı olan unsurlardan meydana kurulması ve güçlenmesinde etkili olan boylar, bu devlet-
gelmiştir. Bu yapı içinde ön plana çıkan boylar, sosyal lerin zayıflamasında da önemli rol oynamıştır. Boyların
dayanışma ve canlılık taşımıştır. Bu durum, toplumdaki isyan etmesi ve budun birlikteliğinin bozulması, Türk
bireylere birlikte hareket etme arzusu kazandırmış ve devletlerinin güç kaybetmesine neden olmuştur.
onların zorlu mücadelelerle uzun mesafeleri aşmaları-
nı sağlamıştır. Budunların bir kağan etrafında bir araya Buna göre;
gelmesiyle de il oluşmuştur. Türkler, devlete “el” veya I. Türk devletleri gücünü tarihin her döneminde muha-
“il” adını vermiştir. Devlet, yöneticilerle iş birliği yapan faza etmiştir.
geniş halk kitlelerinin gayretleri ve katkıları sonucunda
II. Zayıflamalarında iç sebepler de dış sebepler kadar
meydana gelmiştir. Dolayısıyla budun, devletin hem ku-
etkilidir.
rucusu hem de temel unsuru olmuştur.
III. Boylar birliği sisteminin siyasi yapılanmaya etkisi
Buna göre İlk Türk devletleri ile ilgili aşağıdakiler- vardır.
den hangisi söylenemez? yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Devletin temelini aile oluşturur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
B) Birlik ve dayanışma devletleri bir arada tutan unsur-
lardır. D) II ve III E) I, II ve III
C) Halkın devlet oluşumunda rolü büyüktür.
D) Millet devletlerin oluşumunun sonucudur.
Çözüm:
E) Türk devletlerinde yönetim ve halk birlikteliği önemlidir
.
Sorunun yönlendirme bölümünde verilen “Boyların isyan
Çözüm: etmesi ve budun birlikteliğinin bozulması, Türk devletleri-
nin güç kaybetmesine neden olmuştur.” İfadelerinden II.
öncülde verilen “ Zayıflamalarında iç sebeplerden de dış
Sorunun yönlendirme bölümünde verilen bilgilerden, sebepler kadar etkilidir.” yargısına ve “Boylar konfede-
A,B,C ve E seçeneklerinde verilen ifadelere ulaşılır. rasyonu üzerinde yükselen bu ilk Türk devletleri, boylar
“İlk Türk devletleri, boy birliği şeklinde ortaya çıkmış- arasında birlikteliği sağladıkları dönemlerde güçlerinin
tır. Eski Türk toplumunun sosyal yapısı; oguş (aile)" zirvesine ulaşmıştır. İlk Türk devletlerinin kurulması ve
şeklindeki ifade A seçeneğinde verilen "Devletin teme- güçlenmesinde etkili olan boylar, bu devletlerin zayıfla-
lini aile oluşturur.” yargısına, “Bu durum, toplumdaki masında da önemli rol oynamıştır.” İfadelerinden ise III.
bireylere birlikte hareket etme arzusu kazandırmış ve öncülde verilen “Boylar birliği sisteminin siyasi yapılan-
onların zorlu mücadelelerle uzun mesafeleri aşmalarını maya etkisi vardır’’. Yargısına ulaşılır. Fakat “Boyların is-
sağlamıştır.” ifadesi, B seçeneğinde verilen “Birlik ve yan etmesi ve budun birlikteliğinin bozulması, Türk dev-
dayanışma devletleri bir arada tutan unsurlardır.” yar- letlerinin güç kaybetmesine neden olmuştur.” İfadesine
gısına, “Devlet, yöneticilerle iş birliği yapan geniş halk dayanarak I. öncülde verilen ” Türk devletleri gücünü ta-
kitlelerinin gayretleri ve katkıları sonucunda meydana rihin her döneminde muhafaza etmiştir.” Yargısına ulaşı-
gelmiştir.” ifadesi C seçeneğinde verilen “Halkın devlet lamaz. Soru kökünde ulaşılabilen yargılar istendiğinden
oluşumunda rolü büyüktür.” yargısına ve E seçeneğin- II. ve III. öncülün birlikte yer aldığı seçenek doğru cevap
de verilen "Türk devletlerinde yönetim ve halk birlikteliği olacaktır.
önemlidir.” yargısına ulaşılmasını sağlar.

D seçeneğinde verilen “Millet devletlerin oluşumunun
sonucudur.” yargısına ise yukarıda verilen ifadelerden Cevap: D
ulaşılamaz çünkü “Millet devletlerin oluşumunun sonucu
değil, devlet milletin oluşumunun sonucudur.

Cevap: D

22 23