Page 37 - Liseye Hoş Geldin - Kimya

KİMYA

ÖRNEK ETKINLIKLER ÖRNEK ETKINLIKLER

Sayfa 39'da "BİLGİ AVI" ve sayfa 40'ta "DÜŞÜN CEVAPLA" etkinliklerini yaparken aşağıda verilen metin size yardımcı
olacaktır.

MOLEKÜLLER ARASI ETKİLEŞİMLER

Moleküller arası etkileşimler, elektrostatik çekim adı verilen zıt elektrik yüklerinin birbirini çekmesi ve benzer elektrik yüklerin
birbirini itmesi temeline dayanan elektrostatik kuvvetler ile açıklanır. Bu etkileşimler, katı veya sıvı hâldeki maddeleri bir arada
tutan ve maddelerin bütünsel yapısını oluşturan önemli kuvvetlerdir.
Maddeyi oluşturan temel tanecikler; atom, molekül veya iyon olabilir. Madde daha yoğun faza geçerken ya da bir başka madde
içinde dağılırken etkin rol alan ve madde tanecikleri arasında oluşan etkileşimler metalik, iyonik ve kovalent bağ oluşumundaki
etkileşime göre daha zayıftır.

Dipol moment, molekülün kutupsallığının ölçüsüdür. Element molekülleri ile merkez atomu üzerinde elektron çifti bulunmayan
çok atomlu moleküllerde yük dağılımı dengededir ve molekülün dipol momenti sıfırdır. Dipol momenti sıfır olan moleküllere
apolar molekül denir. Apolar moleküller ve soy gaz atomlarında elektron yoğunluğu dengeli dağılıma sahiptir. Elektron
dağılımındaki dalgalanmalar geçici olarak yük dağılımının bozulmasına ve kutuplaşmanın ortaya çıkmasına neden olur. Bu
geçici duruma geçici dipol veya indüklenmiş dipol denir.
Farklı atomlardan oluşan diatomik moleküller ile merkez atomu üzerinde elektron çifti bulunan çok atomlu moleküllerde yük
dağılımı dengede değildir ve molekülün dipol momenti sıfırdan farklıdır. Dipol momenti sıfırdan farklı olan moleküllere polar
moleküller denir. Polar moleküllerde elektron yük dağılımı dengeli değildir. Molekülün bir bölümünde elektronca zengin ve
+
kısmen eksi (δ ), elektronca fakir ve kısmen artı (δ ) yüklü kutuplar bulunur. Bu durum moleküldeki iki kutuplu yapıyı oluşturur
–
ve kalıcı bir dipol olarak adlandırılır.
Polar moleküller bir araya geldiğinde ayrı moleküllerdeki zıt kutuplu atomlar arasında elektriksel bir çekim kuvveti ortaya çıkar.
Bu etkileşime dipol-dipol etkileşimi denir.
İyonlar ve polar moleküller arasında iyon-dipol etkileşimi görülür. İyonik yapılı bileşiklerin anyon ve katyonunun polar
moleküldeki kısmi yüklü bölgeler ile oluşturduğu etkileşime iyon-dipol etkileşimi denir.
İyon ile apolar molekülün kısmi yükleri arasında oluşan elektrostatik çekime iyon-indüklenmiş dipol etkileşimi denir.
Polar bir molekül ile apolar molekül arasındaki elektrostatik çekime dipol-indüklenmiş dipol etkileşimi denir.
İndüklenmiş dipoller arasında olan etkileşime indüklenmiş dipol-indüklenmiş dipol veya London kuvvetleri denir.
London kuvvetlerini elektron sayısı ve molekülün şekli etkiler. London kuvvetleri elektronların, molekülün bir bölgesinde
yoğunlaşmasından kaynaklandığı için elektron sayısı arttıkça molekülün kutuplanabilirliği (polarlanabilirliği) artar. Soy gazlar
apolar oldukları için molekülleri arasında London kuvvetleri bulunur.

LİSEYE HOŞ GELDİN 37