Page 40 - Liseye Hoş Geldin - Kimya

KİMYA

ÖRNEK ETKINLIKLER ÖRNEK ETKINLIKLER

DÜŞÜN CEVAPLA (Moleküller Arası Etkileşimler)
Verilen metni inceleyerek soruları yanıtlayınız.

Bileşikler kendilerini oluşturan elementlerin simgelerini içeren kimyasal formüllerle gösterilir. İyonlar arasında
oluşan iyonik yapılı bileşikler ve kovalent bağ ile oluşan moleküler yapılı bileşikler için farklı adlandırma sistematiği
vardır.

İyonik karakterli bileşiklerin adlandırılmasında bileşiği oluşturan katyon ve anyon adı sırasıyla belirtilir, anyon "ür"
eki alarak adlandırma tamamlanır. Formüldeki atom sayıları adlandırmada dikkate alınmaz.

Anyon:
2–
S iyonu "sülfür"
3–
P iyonu "fosfür"
4–
C iyonu "karbür"
H iyonu "hidrür"
–
N iyonu "nitrür"
3–
2–
O iyonu "oksit" şeklinde okunur. Örneğin KH bileşiği "potasyum hidrür" olarak adlandırılır.
–
İyonik bileşiklerin yapısında NH (amonyum iyonu), CO (karbonat iyonu), NO (nitrat iyonu), SO (sülfat iyonu)
2–
2–
+
4
3
4
3
ve PO (fosfat iyonu) gibi birden fazla çeşit atom içeren poliatomik iyonlar yani kökler de bulunabilir. Kök içeren
3–
4
bileşiklerde kökün adı kullanılarak adlandırma yapılır (NH NO √ Amonyum nitrat, Ca (PO ) † Kalsiyum fosfat
4
4 2
3
3
gibi).
3+
+
2+
2+
4+
Cu , Cu , Fe , Fe , Hg , Hg , Sn , Sn örneklerinde olduğu gibi bazı geçiş ve p bloğu metalleri, bileşiklerinde
2+
2+
+
birden fazla katyon formunda bulunabilir. Birden fazla katyon oluşturma olasılığı olan metal içeren bileşiklerde,
metal iyonunun bileşikteki yükseltgenme basamağı Roma rakamıyla belirtilir. Örneğin Hg O bileşiği "cıva(I) oksit"
2
olarak adlandırılır ve "cıva bir oksit" olarak okunur.
Ametal atomlarından oluşan (H, C, N, O, F, P, S, Cl, Br, I) kovalent yapılı bileşiklerin adlandırılabilmesi için Latince
rakamların isimlerinin bilinmesi gerekir.(1: mono, 2: di, 3: tri, 4: tetra, 5: penta)
Bazı elementlerin elektronegatiflik değeri tabloda verilmiştir.
H: 2,1 P: 2,2 S: 2,4 Cl: 2,8 Br: 2,9 N: 3,1 O: 3,5
Adlandırmada elektronegatifliği küçük olan elementin sağ altında yazan sayı, element adına Latince ön ek olarak
yazılır. Elektronegatifliği yüksek olan diğer elementin sağ altında yazan sayı, anyon formundaki adına Latince ön ek
alarak adlandırma tamamlanır.
CO bileşiği için sistematik adlandırma "karbon monoksit" şeklinde yapılır. Bu örnekte karbonda olduğu gibi ilk
element için "mono" ön eki basitlik amacı ile kullanılmaz. İkinci ametaller için "mono" ön eki kullanılmalıdır. Ayrıca
oksit adına "mono-", "tetra-" ya da "penta-" ön eki getirildiğinde ekteki son sesli harf düşer; monoksit, tetroksit ve
pentoksit olarak adlandırılır.
Bazı bileşiklerin sistematik adları, geleneksel adlarının çok yaygınlaşması nedeniyle kullanılmaz.
H O : Su (dihidrojen monoksit), NH : Amonyak (trihidrojen mononitrür), NaCl : Yemek tuzu
2
3

40 LİSEYE HOŞ GELDİN