Page 3 - Sağlık Bilgisi ve Trafik Kültürü | 1.Ünite

1.1.1.1. Sağlık Kavramı SAĞLIK BİLGİSİ
‘‘Halk içinde mu’teber bir nesne yok devlet gibi
Olmaya devlet cihânda bir nefes sıhhat gibi’’
Muhibbi (Kanunî Sultan Süleyman)

Genel olarak sağlık, hasta ya da engelli olmama durumu- 1. ÜNİTE
dur. Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) kuruluş tüzüğünde sağlık
şöyle tanımlanmıştır: “Sağlık” yalnızca hastalık ya da engelliliğin
olmayışı değil, bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam iyilik hâlidir.
“Hastalık” ise insan vücudunun çeşitli nedenlerle bedensel, sosyal
ve ruhsal yönden dengesinin bozulmasıdır (DSÖ).
Sağlıklı olmak ve sağlıklı kalmak temel bir insanlık hakkı-
dır. Sağlık hakkı; kişinin toplumdan ve devletten sağlığının korun-
masını, gerektiğinde tedavi edilerek iyileştirilmesini isteyebilmesi Görsel 1.1
ve toplumun sağladığı imkânlardan faydalanabilmesidir (Görsel 1.1). Sağlık Sağlık imkânlarından yararlanma
hakkı ilk olarak 1946’da Dünya Sağlık Örgütü Tüzüğü’nde yer almıştır. Sonra
1978’de Alma Ata Bildirgesi’nde, 1998’de de Dünya Sağlık Örgütünce kabul
edilen Dünya Sağlık Bildirgesi’nde tekrarlanmıştır. Sağlık hakkı çok sayıda
uluslararası ve bölgesel insan hakları belgesinde onaylanmıştır.
İnsanın sağlıklı yaşaması için gerekli olan şartları sağlamak devletin

görevidir. Devlet sağlık hakkının gerçekleşmesi için gerekli her türlü tedbiri
15
almakla yükümlüdür. Sağlık hakkının esasları, kanunla düzenlenir.
1982 Anayasası’nın 56. maddesinde “Sağlık Hizmetleri ve
Çevrenin Korunması” başlığı altında;
• Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına
sahiptir (Görsel 1.2).
• Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre
kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşların ödevidir. “Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede
yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi
• Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı için- geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve
de sürdürmesini sağlamak; insan ve madde gücünde çevre kirlenmesini önlemek devletin ve
vatandaşların ödevidir.”
tasarruf ve verimi artırarak, işbirliğini gerçekleştirmek
amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet Görsel 1.2
Anayasa’nın 56. maddesi: Sağlık hakkı
vermesini düzenler.
• Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık ve sosyal kurumlarından ya-
rarlanarak, onları denetleyerek yerine getirir.
• Sağlık hizmetlerinin yaygın bir şekilde yerine getirilmesi için kanunla genel sağlık si-
gortası kurulabilir, denilmektedir.
Sağlığın Sosyal Belirleyicileri

Sağlık hizmetinin temel amaçlarından biri de kişilerin yaşam kalitesini yükseltmektir.
Ancak kişilerin yaşam kalitesi değerlendirilirken ve kıyaslanırken bazı sosyal değişkenlerin
etkileri de dikkate alınmalıdır. Sağlığın sosyal belirleyicileri denildiğinde bireysel olarak veya
belirli grup ya da toplumun sağlık durumlarını etkileyen ekonomik ve sosyal değişkenler anla-
şılır.
Eğitim durumu, ekonomik, kültürel ve ailevi durum sağlığın sosyal belirleyicileridir. Sos-
yal ve ekonomik bazı kötü koşullar sağlığı olumsuz etkilemekte ve hastalık oranları artabil-
mektedir. Beslenme yetersizliği, kötü hijyen koşulları, kalabalık aileler ciddi sağlık sorunlarını
da beraberinde getirebilmektedir. Eğitim seviyesi arttıkça kişilerin yaşam kalitesinin yükseldiği
gözlemlenmiştir. Ayrıca toplum kültüründe var olan geleneksel uygulamalar da sağlığı etkile-
yen sosyal etmenlerdir. Örneğin kundaklama bebeklerde kalça çıkığına neden olabilmektedir.
Birçok yörede hâlen bebek tuzlama uygulaması yapılmaktadır. Henüz dünyaya yeni gelen
bebeğin bedenine sürülen tuz, su kaybı yaşamasına sebep olabilmektedir.