Page 5 - Sağlık Bilgisi ve Trafik Kültürü | 1.Ünite

SAĞLIK BİLGİSİ

1.1.1.2. Çevresel Etmenlerin Kişi ve Toplum Sağlığına Etkileri
Çevre; canlıların yaşamları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri, birbirle-
riyle etkileşim içinde bulundukları fiziki, biyolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel
ortamdır. Bir başka deyişle çevre, insanın anne rahminde oluştuğu andan
ölünceye kadar yaşadığı ortamda etkileşimde bulunduğu etmenlerdir. Yaşam 1. ÜNİTE
sırasında çevre insanı, insan da çevresini olumlu ya da olumsuz yönde etki-
ler. Çevre;
• Hastalıklar için zemin hazırlayabilir.

• Hastalıkların yayılmasını kolaylaştırabilir.
• Bazı hastalıkların seyrini ve sonucunu etkileyebilir.
İnsan sağlığını etkileyen çevresel etmenler şunlardır:
1. Kimyasal Etmenler: Zehirler, kanser yapıcı maddeler, gıda katkı
maddeleri gibi insan sağlığını bozan etmenlerdir. Özellikle tarımsal üretimde
bilinçsiz kullanılan yapay gübrelerin ve hormonların sağlığı olumsuz yönde
etkilediği bilinmektedir.

2. Fiziksel Etmenler: Çevremizde bulunan ve sağlığa zarar veren
bütün fiziksel şartlar, fiziksel etmenler olarak tanımlanır. Kullanma suları, atık
sular, kentlerde çöpler, köylerde ise çöplerle beraber gübreler pis kokusu,
görüntü kirliliğinin yanında birçok bulaşıcı hastalığa da neden olur. Ayrıca 17
çevrenin iklimi, ev ve iş yerlerinin havası, sıcaklığı, aydınlatılması; lokanta,
sinema vb. gibi genel yerler, giyim eşyaları da fiziksel etmenlerdir.

a) Gürültü Kirliliği: Kişiyi bedensel ve ruhsal olarak olumsuz etkile-
yen, insanların işitme sağlığını ve algılamasını bozan, iş performansını azal-
tan, çevrenin sakinliğini yok eden önemli bir çevre kirliliği türüdür (Görsel 1.4).

Kentleşme, sanayileşme, hızlı nüfus artışı, eko-
nomik yetersizlikler, teknolojik gelişmeler ve eğitim ek-
sikliği ses kirliliğini yaratan en önemli etmenlerdir. Gürül-
tünün derecesi ve gürültüye maruz kalma süresine göre
kişilerin fizyolojik ve psikolojik performanslarında etkilen-
meler görülür (Tablo 1.1). Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı verilerine göre meslek hastalıklarının %10’u
gürültü sonucu meydana gelen işitme kaybı olarak tespit
edilmiştir. Gelişmiş ülkelerde 1960’lı yıllardan bu yana
gürültünün kişisel ve toplumsal yaşam kalitesini düşür-
düğü kabul edilmektedir. Bir diğer ifadeyle gürültü kirliliği
geri kalmışlığın göstergesi olarak görülebilir. Görsel 1.4
Gürültü kirliliği
Tablo 1.1
Gürültü derecesi ve etkileri (T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı)

Etkilenme Aralığı
Gürültü Derecesi Sağlık Üzerine Etkileri
(dBA)
Konforsuzluk, rahatsızlık, öfke, kızgınlık, uyku düzensizliği ve konsant-
1.Derece gürültüler 30-65
rasyon bozukluğu.
Fizyolojik reaksiyonlar; kan basıncı artışı, kalp atışlarında ve solunum-
2.Derece gürültüler 65-90
da hızlanma, beyin sıvısındaki basıncın azalması, ani refleksler
3.Derece gürültüler 90-120 Fizyolojik reaksiyonlar, baş ağrıları.
4.Derece gürültüler 120-140 İç kulakta devamlı hasar, dengenin bozulması
5.Derece gürültüler >140 Ciddi beyin tahribatı, kulak zarının patlaması