Page 198 - Sanat Tarihi -12

6. İSLAM VE TÜRK MİMARİSİ
ÜNİTE

11. yüzyılda Gazneliler tarafından yapılan Leşker-i Bazar Sarayı, geniş
alana inşa edilmiş çeşitli yapılardan meydana gelmiştir. Güney kasrı Sultan
Mahmut Dönemi’nde yapılmıştır. Dört eyvan şemasına bağlı olan avlunun
kuzey girişinde caminin de bulunduğu taht salonu yer alır. Taht salonunun
duvarları Sultan Mahmut’un ordusunu canlandıran figürlerle doludur.

1235’te Anadolu Selçukluları Sultanı Alaaddin Keykubad tarafından
yaptırılan Kubadabat Sarayı, Beyşehir Gölü kenarındadır. Burada birkaç
Görsel 6.40 sarayı içine alan Selçuklu şehrinin planı ortaya çıkarılmıştır. Surlarla çevrili
Kubadabat Sarayı çinileri,
Beyşehir alan içinde çitlerle çevrilmiş av hayvanları parkı, iki gözlü tersane ve on altı
adet yapı bulunmuştur. Yapılan kazılar sonucunda sarayın zengin çini süsleme-
lerini gösteren levhalar bulunmuştur. Bulunan çiniler, sekizgen yıldız ve haç
biçiminde levhalar hâlinde olup iki metre yüksekliğe kadar duvarları
kaplamaktadır. Yıldız levhalarda ayakta duran ve oturmuş insan figürleri, çift
başlı kartal, çeşitli kuş ve hayvan figürleri yer almaktadır (Görsel 6.40).

Anadolu Selçukluları Dönemi’nde yapılan diğer saray ve köşkler
Keykubadiye Sarayı, Erkilet Hızır İlyas Köşkü ve Haydarbey Köşkü’dür.

Osmanlılar Dönemi’nde, Bursa, Edirne ve İstanbul’da çok sayıda saray
yaptırılmıştır. 1474-1479 tarihleri arasında Fatih Sultan Mehmet zamanında
inşaatına başlanılan ve zamanla çeşitli bölümler eklenerek yapılan Topkapı
Sarayı, arka arkaya dört avluyu çevreleyen kasırlar, köşkler, cami, divan,
devlet daireleri, kütüphaneler, çeşme ve bahçe gibi eklemelerle bugünkü
hâlini almıştır (Görsel 6.41). Günümüze ulaşan bölümleri; Bab-ı Hümayun
(Görsel 6.42), Bab-ı Selam gibi ana kapılar ile Çinili Köşk, Fatih Köşkü,
Sepetçiler Kasrı, Mukaddes Emanetler, mutfaklar ve harem binalarıdır.
Klasik Dönem Osmanlı mimarisinin bütün özellikleri görülen eserde,
Görsel 6.42
Bab-ı Hümayun Kapısı, Topkapı Sarayı, Osmanlı Dönemi çini ve süsleme sanatının en güzel örnekleri verilmiştir.
İstanbul

Görsel 6.41
Topkapı Sarayı,
İstanbul

Topkapı Sarayı birinci avlu içinde yer alan Çinili Köşk,
eski Türk evlerinin abidevi örneği gibidir (Görsel 6.43).
Kubbeli büyük orta salona açılan dört eyvan ile köşelerde
aynı çapta birer kubbeli odadan oluşan iki katlı yapıdır.
Yapının iç ve dış duvarları çini ve mermerle kaplanmıştır.
Giriş cephesinde ortada büyük bir eyvan bulunmaktadır.
Selçuklu geleneğinin devamı olarak eyvanın duvarları çini
mozaiklerle bezenmiştir. Köşk, günümüzde “Türk Çini ve
Görsel 6.43
Çinili Köşk, İstanbul Keramik Müzesi” olarak kullanılmaktadır.

198